Quantcast
Channel: Molly Bloom's Day™
Viewing all 304 articles
Browse latest View live

ერთხელ, სტოკჰოლმში

$
0
0

აქაოდა, ვირტუალური მოგზაურობა მარჯვედ გამომდისო, თქვენმა მასპინძელმა ძალიან აიდგა ფეხი. მართალია, ჯერჯერობით ევროპას არ გავცდენივარ, მაგრამ თქვენც შეამჩნევდით, სულ ზურგჩანთის ჩალაგებისკენ რომ მიჭირავს თვალი. აი, ახლაც, არც მეტი, არც ნაკლები, “ბალტიის ვენად“ და “ჩრდილოეთის ვენეციად“ წოდებული სტოკჰოლმისკენ მივემგზავრები.

ვფიქრობ, სანამ არლანდას აეროპორტში დავეშვები, გვარიანად მომშივდება (თვითმფრინავში მორთმეული უგემური საჭმელი არ მიყვარს), ამიტომ, ტრადიციულად, როგორც კი სასტუმროში დავბინავდები, სულიერი და გასტრონომიული მოთხოვნილებების შეთავსებას დავიწყებ და სტოკჰოლმის ფოტოგრაფიის  მუზეუმისკენ გავეშურები, მის სიახლოვეს ხომ ცნობილი კიოსკი Nystekt Strömming მეგულება, სადაც, ურბანული ლეგენდის თანახმად, უგემრიელეს შემწვარ ქაშაყს ამზადებენ, შავ პურსა და კარტოფილის პიურესთან ერთად.

მუზეუმიდან რომ გამოვალ, ვფიქრობ, სწორედ ის დრო იქნება, შვედების განთქმულ ტრადიციას ვეზიარო და ყავის შესვენებით – ფიკათი დავტკბე. ამბობენ, რომ ფიკას გარეშე ვერასოდეს შეიგრძნობ ნამდვილ შვედეთს. თავად სიტყვაც ხომ ყავის ძველშვედური სახელწოდების – “კაფის“ ანაგრამაა. მართალია, აქაურებს ფიკას მარტოობაში გატარება არ უყვართ, მაგრამ არაუშავს, მე დარიჩინიანი ფუნთუშის და ცხელი ყავის კომპანიაც მეყოფა. მითუმეტეს, რომ ღამესავით შავ, ჯოჯოხეთივით მწველ. წყევლასავით მაგარ და ცოდვასავით ტკბილ ყავას აქ იმდენჯერ დაგიმატებენ, რამდენჯერაც მოისურვებთ, მთავარია, პირველი ფინჯნის ფული გქონდეთ გადახდილი.

ფიკას შემდეგ, სასიამოვნო ენერგიით დატვირთული, ძველი ქალაქის – გამლასტანის სანახავად წავალ, საოცარი ფერად-ფერადი, ძველებური სახლების თვალიერებით დავტკბები და სტურტორეტის მოედანზე უძველეს ჭაშიც აუცილებლად ჩავძახებ რამეს. სამეფო სასახლის მონახულებასაც ვაპირებ და ისეთ დროს მივალ, ცხენოსან გუშაგთა ცვლას რომ მივუსწრო – საოცარ სანახაობას გვპირდებიან და ვნახოთ. არ მგონია, იქამდე მიგვიშვან, მაგრამ სტაფილოს და შაქარს მაინც გავიყოლებ – ცხენებს უყვართ. მერე ცოტას კიდევ ვიხეტიალებ და, ალბათ, მგზავრობით დაღლილს, სასტუმროში დაბრუნებაც მომინდება.

მეორე დღეს, ვფიქრობ, არ გაგიკვირდებათ და ოფიციალურად ფრუ ასტრიდს მივუძღვნი – ჯერ ვასასტანში, დალაგატანის ქუჩაზე მოვინახულებ მუზეუმს, გზადაგზა საცხოვრებელი სახლების სახურავებსაც შევათვალიერებ, იქნებ საიდანმე პროპელერის ზუზუნი გავიგონო და ნაცნობ გოდორა სილუეტს მოვკრა თვალი. თუ ვერა და არც მაგაზე ვიდარდებ – დანიშნულების შემდეგი პუნქტი მაინც იუნიბაკენია – ლინდგრენის განთქმული მუზეუმი და ზუსტად ვიცი, რომ ყველანი იქ დამხვდებიან – კარლსონიც, პეპიც, ემილიც, რონიაც, ძმები ლომგულებიც და, თქვენ წარმოიდგინეთ, ტუვე იანსონის მუმიტროლებიც. მეტი არ მინდა, ვინმემ ზღაპრული მატარებლით გასეირნება დამიშალოს და ვილა “ყიყლიყოში“ ხომ საერთოდ, ყველა ბავშვზე მეტს ვიხმაურებ.

იუნიბაკენიდან ოციოდე წუთის სავალზე შვედური “ტიტანიკის“- სამხედრო ხომალდ „ვასას“ მუზეუმი მეგულება და რასაკვირველია, ისე არ წამოვალ, რომ არ ვნახო, მეჩვიდმეტე საუკუნეში როგორ გემებს აშენებდნენ ვიკინგების შთამომავლები.

საღამოს დაწვრილებით გამოვიკითხავ, სად შეიძლება უგემრიელესი შებრაწული გუფთების პოვნა სტოკჰოლმში და, ეჭვი არ შეგეპაროთ, იქიდან კარგა ხანს არ მოვიცვლი ფეხს.

მესამე დღეს დიდი გამომგონებლისა და ფილანტროპის ჯერიც დადგება – დილას ნობელის  მუზეუმში დავიწყებ, ვნახავ, როგორ „დასეირნობენ“ ლაურეატები საბაგირო გზის გასწვრივ და ფიკაზე აუცილებლად ცნობილ “ხოკოს“ კაფეს ვესტუმრები, სადაც ყავას თვით ნობელის კომიტეტის რჩეულნი მიირთმევენ ხოლმე.

პრინციპში, ამით ჩემი მთავარი მისია ამოწურულად ჩაითვლება, მაგრამ ცოტა დროს მოვიტოვებ და უსათუოდ ვნახავ სამეფო საგანძურის მუზეუმს, ენის გასატეხი სახელი რომ ჰქვია, ლივრუსტრაღაცა. სახელს რა მნიშვნელობა აქვს, იქაურობა საუკუნეების წინანდელი იარაღით, კარეტებით,  სამკაულებით და აბჯრით ყოფილა გაძეძგილი. მარტო ის მუზარადი რად ღირს, ხუთასი წლის წინ ლეგენდარულ მეფეს – გუსტავ ვასას რომ ეხურა თავზე.

ახლა, ზუსტად ვიცი, ელოდებით, როდის შევივლი რომელიმე ბუქსტორიში “პატარა პრინცის“ შვედური თარგმანის მოსაძებნად. არა, ერთი სახლშიც მეგულება, მაგრამ რა ღმერთი გაუწყრებათ, სადმე სხვანაირ გამოცემას ვერ მივაკვლიო. დარწმუნებული ვარ, მივაგნებ და ჩემი შვედური ოდისეაც და დღევანდელი ბლოგიც ამით დასრულდება.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი


ცეცხლმოკიდებული ძველი წიგნები

$
0
0

ჩემს ბლოგს ზოგჯერ მაინც თუ კითხულობთ, გეცოდინებათ, რომ წიგნების ფასებზე, როგორც წესი, არ ვწუწუნებ.

კარგი წიგნი იაფი, უბრალოდ, ვერ ეღირება. არც გამომცემლობაა საქველმოქმედო ორგანიზაცია, ბიზნესია, მოგება სჭირდება. ავტორის, მთარგმნელის, რედაქტორის, დიზაინერის შრომაც სათანადოდ უნდა ფასდებოდეს. მოკლედ, ახალ გამოცემას ყოვლად არაადეკვატური ფასი თუ არ ადევს, ხმას არ ვიღებ.

ბუკინისტურ წიგნებზე საერთოდაც არაფერს ვამბობ. ძველ თაროებს მართლაც რომ სიმბოლურ ფასად ვავსებ. სასწაული გამოცემები მიყიდია ლარად და ორ ლარად. “საბლიტგამის” 1955 წლის კორეული ზღაპრები სულაც ორმოცდაათ თეთრად მერგო.

დროდადრო ბუკინისტებიც ჭედავენ.

შეგიმჩნევიათ, ძველი წიგნების ფასი თბილისის უბნების მიხედვით რომ იცვლება? ერთსა და იმავე  წიგნს გლდანში ერთი ფასი აქვს, დელისთან და პეკინზე – მეორე, რუსთაველზე და თავისუფლებაზე – მესამე, პირველზე ლამის სამჯერ მეტი. ძვირ იჯარას დავაბრალებდი, მაგრამ დახლები და სტენდები ქუჩაში აქვთ გაშლილი და ქუჩაში დგომისთვის ფულს, წესით, არც არავინ უნდა ითხოვდეს.

სინამდვილეში მიზეზი ვიცი. თავად ბუკინისტებს უთქვამთ არაერთხელ, ტურისტული ზონაა და ეს უნამუსო ფასებიც ტურისტებისთვისააო.

ისე, კაცმა რომ თქვას, რა ჩემი საქმეა, წიგნები მათია და რამდესაც უნდათ, იმდენს დააფასებენ. ღმერთმა ხელი მოუმართოთ. ოღონდ, ზოგჯერ ისეთს დააბრეხვებენ, არ იცი, გაბრაზდე თუ იცინო.

“იყო და არა იყო რა” ოცდაათ ლარად დამიფასეს. ბატონო-მეთქი, წარბი რომ ავწიე, ძია ბუკინისტმა ახსნა დამიწყო, იცი, ეს ისეთი წიგნიაო… ცალკე ამ ახსნაზე გამეცინა. როგორ არ ვიცი – ქართული ხალხური ზღაპრების ყველაზე სრული და დღემდე საუკეთესო კრებულია, თემატურად დალაგებული, თანდართული ლექსიკონით, ერთადერთხელ, 1977 წელს გამოცემული (რეპრინტზე არც არავის უფიქრია). მოკლედ, ისეთია, თანამედროვე, სასაჩუქრე ყუთში კოხტად ჩაწყობილი ტომები ახლოსაც ვერ მოვა, მაგრამ ოცდაათი ლარი? მართლა ნამეტანი იყო.

“დათა თუთაშხიას” შედარებით ახალი, 2011 წლის გამოცემა გეცოდინებათ, ისეთი ფორმატისაა, თაროს დასამშვენებლად თუ გამოდგება, მე ასეთი ფოლიანტების კითხვა (და თრევა) არ შემიძლია. ვეძებდი ძველს და ის ძველი ოცდახუთ ლარად შემხვდა დელისთან. არა, მადლობა-მეთქი, თავაზიანად ვიუარე და ცოტა ხანში ათ ლარად ვიპოვე მარჯანიშვილზე. სხვათა შორის, ქუჩაში არა, მაღაზიაში.

სამიოდე კვირის წინ, ერთ ტურისტმრავალ უბანში, ძველი წიგნების სტენდზე შეჩურთულ ნელი ოქროპირიძის “ფანტაზია და მარჯვე ხელებს” გადავაწყდი. ფერადი ყუით ვიცანი. რა ღირს-მეთქი, ვიკითხე და საფულე მოვიმარჯვე. თხუთმეტი ლარიო, გამყიდველმა და სასწრაფოდ დაამატა, ასე იყიდებაო. მადლობა ღმერთს, “იცით, რა წიგნია..” ახსნა არ დაუწყია.

არ ღირს თხუთმეტი ლარი-მეთქი, მხრები ავიჩეჩე, გამოვემშვიდობე და გზა გავაგრძელე.

ჰოდა, ამ შაბათს ისევ  მომიწია იმ სტენდთან გაბოდიალება. პირველი ის ფერადი ყუა მოვძებნე. ისევ ძველ ადგილას იდო. ვეჭვობ, კიდევ დიდხანს შემორჩება, ფასს თუ არ დააკლეს.

თხუთმეტი ლარი, ალალად ვთქვათ, “ლუკა პოლარეს” ორი ყავაა (ტირამისუ ან კარამელის ნამცხვარი თუ მიაყოლე, არც გეყოფა), როგორმე თავზე შემოვივლებდი და გავიმეტებდი. უბრალოდ, უსინდისობას ვერ ვიტან და არ მიყვარს, როცა მატყუებენ.

ვინმეს უყვარს?!

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

“მაგარი სისულელეა პეპი”

$
0
0

ორიოდე კვირის წინ, ფეისბუქის გვერდის სტუმრებს ბებია ასტრიდის “პეპი გრძელიწინდას” 1973 წლის გამოცემის სურათი გავუზიარე.

უამრავი კომენტარიდან ერთი, ყველა გაგებით, გამორჩეული და უცნაური გამოდგა.

“არ ჩამქოლოთ, მაგრამ მაგარი სისულელეა პეპი. არც ბავშვობაში მომეწონა და არც ახლა მომწონს“.

სანამ ამ ბლოგის კითხვას გააგრძელებთ, რაღაცებზე შევთანხმდეთ. სხვაგვარად აზრი არ ექნება. ტყუილად მოცდებით.

ამქვეყნად ყველა წიგნი მკითხველისთვის იწერება. ყველა მკითხველს აქვს უფლება, არ მოსწონდეს თუნდაც შედევრად მიჩნეული ნაწარმოები. ამაში დასაძრახი არაფერია. სულ პირიქით. “ყველასათვის საყვარელი წიგნი”, უბრალოდ, არ არსებობს. არც მწერალი. ფეხის ხმას აყოლა და “ყველას უყვარს და მე როგორ არ მიყვარდეს” ბევრად უსიამოვნო მოსასმენია და, რაც მთავარია, ძალიან ყალბია.

მე, მაგალითად, გამიჭირდებოდა საბავშვო (და არა მხოლოდ საბავშვო) ლიტერატურის ბრილიანტის, საეტაპო ტექსტის და, უბრალოდ, გადასარევი წიგნის ასე ხელაღებით, არგუმენტების გარეშე, “სისულელედ” მოხსენიება (ლინდგრენზე კი არა, “რუხის ორმოცდაათ ელფერზე” არ ვამბობ მაგას, ბოლომდე რომ ვერ გავუძელი და შუა გზაზე მივატოვე), მაგრამ ესეც ტემპერამენტის, ტაქტის და განწყობის ამბავია. სხვისი ტემპერამენტი ჩვენი გასარჩევი ნამდვილად არ არის.

დღეს სულ სხვა რაღაცებზე ვაპირებ ლაპარაკს.

არ ვიცი, შესაძლოა, ზედმეტად ვამარტივებ, მაგრამ, ჩემი მოკრძალებული აზრით, წიგნებზე, მუსიკაზე, კინოზე, კულინარიაზე, სტილზე (მოკლედ რომ მოვჭრათ – გემოვნებაზე) დავა და კამათი მხოლოდ ორ შემთხვევაშია გამართლებული.

კამათს აზრი აქვს მაშინ, როცა ძალიან ძალიან გჭირდება, შენთვის მნიშვნელოვანი ადამიანი შენს გატაცებასა და აღტაცებას იზიარებდეს.

ჩემი უახლოესი და უსაყვარლესი მეგობარი, დახვეწილი ინტელექტუალი, ბიბლიოფილი და ბიბლიოფაგი, ჩემზე უკეთესი ბიბლიოთეკის ბედნიერი პატრონი, კომიქსებს არ სწყალობს. არა, გრაფიკული პროზის ხიბლს, ფასს და მნიშვნელობას გადასარევად ხვდება, ლამის საღებავშეუმშრალ თარგმანებს მჩუქნის, ჩემი კოლექციის ორი მესამედი (მეტი თუ არა) მისი შეგროვებულია, მაგრამ რა გინდა, კომიქსებისადმი ჩემს “გარდარეულ სიყუარულს” ღიმილით უყურებს. მართალია, ღიმილს ტაქტიანად მალავს, მაგრამ რას გამომაპარებს.

არადა, მართლა ძალიან მნიშვნელოვანია, იცოდეს, რატომ ვაგროვებ ძველ “დილებს”, რატომ მეჩქარება ცინცხალი გამოცემების თაროზე დაგულება, რატომ ვბრაზობ იმაზე, რომ კომიქსი, სამწუხაროდ, ვერ იქცა სასიამოვნო ყოველდღიურობად, ყოველი ახალი თარგმანი დიდი ამბავი და მოვლენაა, სამამულო კომიქსოლოგია კი ისევ ჩანასახოვან მდგომარეობაშია და, ერთი გამომცემლობის გარდა, არც არავის ედარდება.

ჰოდა, ვცდილობ, ასეც, ისეც, ტკბილი სიტყვით, პარტიზანული მეთოდებით, რაღაცებს ვუხსნი, რაღაცებს ვუყვები, იმასაც კი ვკადრულობ, მის ნაჩუქარ კომიქსებს ვახარბებ. გამომდის-მეთქი, ვერ ვიტყვი, მაგრამ არ ვეშვები და იმედს არ ვკარგავ.

კამათს აზრი აქვს მაშინაც, როდესაც თანამოსაუბრის უკეთ გაგება გინდა. იცი, რომ აზრს ვერ შეაცვლევინებ. არც გჭირდება. უბრალოდ, სხვა კუთხით შეხედვა გაინტერესებს. ამ დროს კამათი ფრიად ეფექტიანი ხერხია. ელაპარაკები, არგუმენტებს აწვდი, კონტრარგუმენტებს ისმენ და განსხვავებულ, ხშირად დიამეტრალურად საპირისპირო პოზიციას უკეთ აღიქვამ.

იმ ბედნავს კომენტარს რომ დავუბრუნდეთ, კამათის არც ერთი მიზეზი არ მქონდა. დარწმუნებული ვარ, უცნობ კომენტატორს არანაირად არ აინტერესებდა პეპიზე ჩემი აზრი. არგუმენტებს დაველოდებოდი (მართლა საინტერესოა, რა შეიძლება დაუწუნო პეპის) მაგრამ “მაგარი სისულელეას” შემდეგ არგუმენტების მოსმენის სურვილი არც გამჩენია.

საბოლოოდ, მადლობის მეტი არაფერი მეთქმის – ამ ბლოგის დაწერის და კამათზე კამათის წამოწყების მშვენიერი საბაბი მომცა.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

კეთილი მეზღაპრისა და სმოლენდელი გოგონას მიმოწერა

$
0
0

დარწმუნებული ვიყავი, რომ ასტრიდ ლინდგრენზე ახალს ვეღარაფერს  დავწერდი – ათასჯერ მითქვამს და მომიყოლია მის პერსონაჟებზე, სიკეთით, სინათლითა და სითბოთი სავსე სამყაროზე, ბედნიერებაზე, რომელსაც გვჩუქნიდა თავისი ჯადოსნური წიგნები ყოველი ფურცლიდან… ასე ვფიქრობდი და თურმე შევცდი – უცებ აღმოვაჩინე, რომ თითქმის არაფერი მითქვამს თავად ფრუ ასტრიდზე – ადამიანზე და არა მწერალზე.

ვითომ ახლა ეგ რამ გაგახსენაო, მკითხავთ ალბათ. რამ და – რამდენიმე დღის წინ “ინტელექტის“ გამოცემული წიგნი დამხვდა შინ – “შენს წერილებს ლეიბის ქვეშ ვინახავ“. ეპისტოლარულ ჟანრს ეჭვის თვალით თუ უყურებთ, სკეპტიციზმი, ცოტა ხნით, გვერდზე გადადეთ – სულ ტყუილად იწუნებთ.

ბევრი რომ არ გავაგრძელო, ასტრიდისა და ერთი გოგოს მიმოწერაა ამ წიგნში. გოგო საკუთარ თავს “ფსიქიკურად არც თუ ისე ჯანსაღ სარას“ ეძახის და, მინდა, გითხრათ, არც თუ უსაფუძვლოდ. სარა იუნგკრანცი რთული მოზარდია და ნაბიჯ-ნაბიჯ გადის გარდატეხის ასაკის ყველა ეტაპს, გადის მძიმედ, ფეხის ყოველ გადადგმაზე აწყდება ხან დეპრესიას, ხან არასრულფასოვნების კომპლექსს, სძულს მამა, მასწავლებლები, თანაკლასელები და, საერთოდ, მთელი სამყარო, რომელიც თავადაც არ ჩქარობს მსახიობობაზე მეოცნებე სარას შეყვარებას.

და რას აკეთებს ამ დროს სახელგანთქმული მწერალი, შვედი ჯადოქარი, კარლსონისა და პეპის გენიალური ავტორი, რომელიც ყოველდღე ათასობით წერილს იღებს, საიდანაც ერთი პატარა გოგოს სასოწარკვეთილი ძახილის გაგონება თითქმის შეუძლებელია?!

რას აკეთებს და საოცარი მოთმინებით, სითბოთი და სიყვარულით პასუხობს. მერე რა, თუ მიმოწერა ყოველდღიური არ არის?! რაც მთავარია, მწერალი სარასთვის დროს ნახულობს და ჰორალიკეს კარმიდამოსკენ გამამხნევებელ წერილებს აგზავნის. თანაც, იცით, როგორ? მოახტება ველოსიპედს და ჰერი, ფოსტისაკენ.

არ გეგონოთ, ფრუ ლინდგრენი ვინმეს მენტორად და ჭკუის დამრიგებლად ევლინებოდეს, როგორც უფროსებს სჩვევიათ ხოლმე. მართალია, ხანდახან კი მოძღვრავს, მაგრამ ერთხელაც არ შემიმჩნევია, რამეს აძალებდეს და თავზე ახვევდეს. ეს მიმოწერა მეგობრული უფროა – ცალ მხარეს სარაა, დაბნეული, საკუთარი თავის ძიებაში დაკარგულ გოგო თავისი დარდებით და პრობლემებით, მეორე მხარეს კი ასტრიდი – მოსიყვარულე დედა და ბებია, რომელიც მთელ თავისუფალ დროს შვილებთან და შვილიშვილებთან ატარებს, ხან პატარა ულეზე დარდობს, ხან მძიმედ დაავადებულ ძმაზე, ხან თავის ავადმყოფობაზე უყვება სარას, უყვება, როგორც ტოლსა და სწორს, ისე, რომ ზოგჯერ გავიწყდება კიდეც, ვინ არის ამ თბილი, თანაგრძნობით, იმედით, სევდით გაჟღენთილი ბარათების ავტორი. არადა, ეს ხომ ასტრიდ ლინდგრენია – ღიმილის ორდენის კავალერი, შვედეთის ეროვნული სიამაყე და ცოცხალი ლეგენდა!

ასე გადის მიმოწერაში წლები, ერთმანეთს სულ უფრო იშვიათად ეხმიანებიან, მაგრამ იგივე სითბოთი და სიყვარულით, როგორც უწინ. და აი, სარა იუნგკრანც-შვარტი, უკვე სამი შვილის დედა, უკანასკნელ ბარათს უგზავნის ქალს, რომელმაც მისთვის იმედი არ დაიშურა მაშინ, როდესაც ეს ყველაზე მეტად სჭირდებოდა. რას ეუბნება, ამაზე არაფერს გეტყვით  – თავად ნახეთ კეთილი მეზღაპრისა და სმოლენდელი პატარა გოგოს მიმოწერა, მერწმუნეთ, არ ინანებთ.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

პირველი წიგნი

$
0
0

რას აღარ იხსენებენ ხოლმე ადამიანები – პირველ სიყვარულს, პირველ პაემანს, პირველ გაკვეთილს, პირველ მასწავლებელს… და არასოდეს გამიგონია, ოდესმე ვინმეს პირველ წიგნზე ეთქვას რამე, აი, იმაზე, დამოუკიდებლად რომ წაიკითხა თავიდან ბოლომდე და არც დედას მისდგომია, არც მამას და არც ბებიას – არიქა, მიშველეთ, სიტყვებში დავიკარგეო.

სიმართლე გითხრათ, ქართულ ენაზე წაკითხული პირველი წიგნი არც მე მახსოვს – ანბანი ჩემით ვისწავლე სკოლაში წასვლამდე და მას შემდეგ სულ რაღაცას ვკითხულობდი – ჟურნალ-გაზეთებს, ანეკდოტებს, ნეკროლოგებს, ლექსებს, ზღაპრებს… სადაც ქაღალდის ნაგლეჯს წავაწყდებოდი, ოთახში მივარბენინებდი და უფროსების შეკავებული ფხუკუნი ძალიანაც მწყინდა ხოლმე.

ყველაზე ცხადად მაინც მაყვალა მრევლიშვილის ლექსები მაგონდება, მხიარული ნახატებით და პეტრე ერშოვის “კუზიანი კვიცი“ – ყდაზე უზარმაზარი ვეშაპი რომ ეხატა ზურგზე გაშენებული ქვეყნიერებით. საოცრად ამაყი და გაბღენძილი ვიყავი, ორივე რამდენჯერმე დამოუკიდებლად რომ მქონდა გადაბულბულებული. არც გოჭი გოჭანჭურის გამოთქმაზე მებორკებოდა ენა, ჭანჭიკელას ამბავსაც სხაპასხუპით ვკითხულობდი  და ივანის სალახანა ძმებს – დანილოსა და გავრილოსაც მშვენივრად ვიცნობდი.

ჰო, კინაღამ არ დამავიწყდა?! ზღაპრების სქელზე სქელი კრებული – “იყო და არა იყო რა“ მაშინ თითქმის ყველა ოჯახში ჰქონდათ. იმხელა იყო, საწოლში ჩემზე მეტ ადგილს იკავებდა – ერთად გვეძინა ხოლმე.

დანარჩენი ქართული წიგნები ჩემი ბავშვობიდან უკვე ერთმანეთში მერევა, კარლსონიო, პეპიო, პოპინსიო, პატარა რკოს თავგადასავალიო, ნილსი და ბატებიო… ყველას რა ჩამოთვლის. სამაგიეროდ, უცხო ენაზე წაკითხული პირველი წიგნები მახსოვს ძალიან კარგად – უხვად ილუსტრირებული “ჩიპოლინო” და ძმები გრიმების ზღაპრები, ღია ფერის ყდით, მოზრდილფორმატიანი და მსხვილი შრიფტით დაბეჭდილი. სადა ილუსტრაციებიც თვალწინ მიდგას – ღვინისფერი ფანქრით შესრულებული ესკიზები. გაბღენძვა მაშინ უნდა გენახათ, დიდი გაჭირვებით, თითის გაყოლებით და ტუჩების ცმაცუნით, მაგრამ უფროსების დაუხმარებლად მეფის მოცეკვავე ასულების ამბავი რომ ჩავამთავრე.

მას შემდეგ უამრავი წელი გავიდა. რა ხანია, მშობლებისა და ნათესავ-მეზობლების წიგნის თაროებში აღარ ვიქექები, საკუთარი ბიბლიოთეკა ისეთი მაქვს, ბევრს შეშურდება, მაგრამ მარცვალ-მარცვალ, წვალებით წაკითხული პირველი წიგნების გემო მაინც არ დამვიწყებია.

არ ვიცი, გიფიქრიათ თუ არა ამაზე თქვენც. შეიძლება – კი, შეიძლება – არა, მაგრამ დარწმუნებული ვარ, მეხსიერება კარგად რომ მოჩხრიკოთ, აუცილებლად გაგახსენდებათ.

ჰოდა, რომ გაიხსენებთ, აგერ ვარ და მეც გამაგებინეთ.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

“დილაა”თუ მისტერ მასტერი?!

$
0
0

“დილას”, ჩემი მოკრძალებული აზრით, ყველა დროის საუკეთესო საბავშვო ჟურნალს, ლამის საბავშვო ბაღიდან ვკითხულობ.

ძველ ნომრებს ვეძებ ყველგან, სადაც ხელი, ფეხი და თვალი მიმიწვდება, არც ახლებს ვტოვებ უყურადღებოდ და გამომცემლობის ფეისბუქის გვერდიც ისე მაქვს გამოწერილი, არაფერი გამომრჩეს.

ზუსტად ამ ფეისბუქის გვერდზე მოგიყვებით. მოგიყვებით რა, გაოცებას გაგიზიარებთ. ბლოგის სათაურს კი ხედავთ და ქვესათაურად ნოდარ დუმბაძის ლექსის ოდნავ სახეცვლილი ბწკარი გამოდგებოდა:

“ამ ყმაწვ გვერდს არავინ პატრონობთ?”

ას ცამეტი წლის ჟურნალი თვიდან თვემდე ახალი ნომრების ყდებისა და ფურცლების გაზიარებით და გასვლითი შეხვედრების (ზედმეტად) ვრცელი ფოტორეპორტაჟებით რომ შემოიფარგლება, უცნაური კია, მაგრამ მთლად ასეც ნუ ჩავეძიებით. გამომცემლობას რედაქცია ჰყავს, რედაქციას მკითხველთან დიალოგი, უმდიდრესი არქივის გამოყენება, ინტერაქტივები, საბავშვო ლიტერატურის მიღწევებზე და პრობლემებზე საუბარი, სიახლეების განხილვა, მოკლე (და არც ისე მოკლე) რეცენზიები, სახალისო კონკურსები, ექსპერიმენტები და მომხმარებლის აზრის, განწყობის, სურვილების ყოველდღიური კვლევა, როგორც ჩანს, ზედმეტი ჰგონია – ღმერთმა ხელი მოუმართოთ.

დღეს ბევრად მარტივი კითხვები მაქვს. გაფიცებთ, მითხარით, რა საერთო აქვს საბავშვო ჟურნალს, სარემონტო რჩევებს და დენცქვიტებს?

არაფერიო, პასუხს ნუ იჩქარებთ. თავიდან მეც ასე მეგონა.

ეს ბმული ჯერ ტექნიკურ წუნს და ადმინისტრატორის უნებლიე შეცდომას დავაბრალე, დიდი ამბავი, ფეისბუქია, ვის არ მოსვლია, როგორც გამოქვეყნდა, ისე გაქრება-მეთქი… შენც არ მომიკვდე. არც არავინ შეწუხებულა. ამ ბლოგს რომ ვწერდი, გადავამოწმე, ისევ იდო. მერე წაშალეს.

მეორედ, სულ ახლახანს, 2018 წლის საუკეთესო დიეტებზე სიუჟეტი გაგვიზიარეს, კაცმა არ იცის, რამდენ ხანს დარჩებოდა “დეშ დიეტა” გვერდზე, ღრმად გაოცებულ მკითხველს რომ არ ეკითხა – რა უბედურებაა, საბავშვო დიეტაა თუ საბავშვო-ლიტერატურულიო. ესეც აიღეს.

ეს – წაშლილები. სილამაზის კონკურსის მონაწილე თანამშრომლის მხარდაჭერის თხოვნა დღემდე “დილის” თაიმლაინზე დევს კეკლუცად. როგორც ჩანს, არ ეჩოთირებათ.

სარეცხი საშუალებების, მეორადი სამოსის ახალი კოლექციის და ბოლო თაობის სპინერების სარეკლამო ბმულები ჯერ არ გამოჩენილა. ველოდებით. გასტრიტის სამკურნალო ხალხურ რეცეპტებსა და პრობლემური კანის მოსავლელ საშუალებებსაც გადაავლებდა კაცი თვალს, რატომაც არა.

თითქმის დარწმუნებული ვარ, შემომედავებიან, ჩვენი გვერდია, რასაც საჭიროდ ვთვლით, იმას ვაქვეყნებთ, მკითხველი კმაყოფილია, შენ ვის დაეკარგე, “В этом гостинице Я директор”-ო.

ჩემო კარგებო და ძვირფასებო, გამომცემლობის ფეისბუქის გვერდი პირადი ანგარიში არ არის. გარკვეული თემატიკით და გამომწერთა ინტერესებითაა შეზღუდული, რასაც გინდა, ნამდვილად ვერ დადებ, თუ, რა თქმა უნდა, ხარისხიანი გვერდი გაქვს და არა ციფრული გაუგებრობა.

იმ “კმაყოფილ მკითხველთაგან” ერთი მეც გახლავართ (“დილასთან” მეგობრობის ოცდათხუთმეტწლიანი სტაჟით). დღევანდელი უსახურობა, ცხადია, მხოლოდ მე არ მაწუხებს. ბარეორ უკმაყოფილო მომხმარებელს ვიცნობ (საბავშვო ლიტერატურასა და საგამომცემლო საქმეში სიტყვა რომ ეთქმით და ჭკუა მოეკითხებთ), მაგრამ სხვისი სახელით საუბარი არ მჩვევია.

თითქმის თერთმეტი ათასი კმაყოფილი მკითხველიც ცოტა ისეთი ამბავია, სადავო…  ტარანა თვლითაა, ციფრები საიმედო ინდიკატორია. უკუკავშირს გადახედეთ. “დილის” გვერდი ლამის 2011 წლიდან მახსოვს, ამდენი წელია, არსებობს და მოხერხებაა საჭირო, ასეთ ცნობად და კონკრეტულ სეგმენტზე ორიენტირებულ რესურსს მკითხველი აკლდეს.

ძვირფასო რედაქციავ, “დილა” ძალიან მიყვარდა და მიყვარს, დღესაც გგულშემატკივრობთ. სამწუხაროდ, მეტწილად ძველი მოგონებების ხათრით. ჰოდა, გულით მინდა, მოწონების უფრო მეტი და ახალი მიზეზი მქონდეს. თავადაც გეცოდინებათ, მაგრამ, ყოველი შემთხვევისათვის, ერთხელაც გავიმეორებ – რასაც ფეისბუქით ავრცელებთ, ჯერ გვერდის გამომწერებისთვის უნდა იყოს საინტერესო და მერე თქვენი თანამშრომლებისთვის, ნაცნობ-მეგობრებისთვისა და პარტნიორებისთვის. მორიგი სარეკლამო ბმულის გაზიარებისას იქნებ ამ ფილტრზეც გეფიქრათ.

მარტივია, არა?

არ მგონია, რამე წააგოთ, ერთი უბრალო მკითხველის აზრს თუ გაითვალისწინებთ,  უფრო პირიქით – “Когда мне будет приятно, я так довез почитаю, что и тебе будет приятно!”

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

პეპი თუ პიპი? პუჰი თუ ფუუჰი?

$
0
0

დღეს ინტერაქტიული ბლოგი გვაქვს. მე ჩემსას მოგახსენებთ და თქვენ – თქვენი მითხარით. გასაზიარებელ აზრებს რა გამოლევს, მაგრამ დღეს, სათაურიდანაც მიხვდებოდით და სურათითაც, საბავშვო (და არა მხოლოდ საბავშვო) ლიტერატურის ორ შედევრზე ვილაპარაკებთ. უფრო სწორად, მთავარი გმირების სახელების ქართულ ვარიანტებზე.

ჯერ ისტორიას გადახედეთ, მერე ისიც გამიმხილეთ, თქვენ რას ფიქრობთ. აქ მკითხველები იკრიბებიან, თანაც სულ ნარჩევ-ნარჩევი და მკითხველზე უკეთესს ვის უნდა ვკითხოთ :)

ასტრიდ ლინდგრენის უკვდავი “Pippi Långstrump” 1965 წელს რუსულად ითარგმნა, 1973 წელს – უკვე ქართულად. მთავარ გმირს, წესით და კანონით, ორიგინალის შესაბამისად, პიპი უნდა რქმეოდა, მაგრამ რუსებმა (შემდგომ კი ჩვენც) სახელი ოდნავ შეასწორეს – არაკეთილხმოვანების გამო.

პეპის ქართველ “დედას”, ეთერ კუბლაშვილს, სამწუხაროდ, მემუარები არ დაუწერია. სამაგიეროდ, რუსული მთარგმნელობითი სკოლის კლასიკოსის, ლილიანა ლუნგინას მოგონებებია ხელმისაწვდომი და მადამ ლუნგინა პირდაპირ ამბობს, პიპი რაღაცნაირად ჟღერდა, რა გვექნაო. ჰოდა, წითელნაწნავიანი, ჭორფლიანი გოგო ჩვენც თავიდანვე პეპიდ გავიცანით, მივეჩვიეთ და შევიყვარეთ.

ქართულ ვინი პუჰს თავიდანვე უცნაური ბედი დაჰყვა. ყველაფერი შეიძლება მოხდეს, როგორც ჩემი ჩიბათელი ბებია იტყოდა, მარცხი ელანძეა, მაგრამ გაგანია მეოცე საუკუნეში ავტორის სახელი (სამჯერ!) როგორ უნდა შეგეშალოს, ვერ ვხვდები.

კუკარაჩას ინგასი არ იყოს, სამჯერ გამოსცა ვინი პუჰი “ნაკადულმა” და სამჯერვე ააცილა. სამივე ყდას ალან ალექსანდრ მილნის ნაცვლად არტურ მილნი ეწერა. 1967 წლიდან 1988 წლამდე, 21 წლის მანძილზე, არავინ დაეჭვებულა, არავის უფიქრია, რას ვერჩით ამ პატიოსან კაცს, არტურს რატომ ვეძახითო.

ამ, რბილად რომ ვთქვათ, უცნაური ისტორიის მიზეზიც ცნობილია. რუსებს შეეშალათ თავის დროზე. მერე იმათ გაასწორეს, ჩვენ – არა. სავარაუდოდ, არც შეცდომა შეგვიმჩნევია და არც კორექტირებისთვის მიგვიქცევია ყურადღება.

“ნაკადულის” გამოცემებს ლამის ჩემხელა ასოებით აწერია, რუსული რედაქციის მიხედვით ითარგმნაო. “Winnie-the-Pooh”-ის ქართულ ეკვივალენტზე, ცხადია, თავი არავის უმტვრევია. “Винни-Пух” ვინი პუჰად მონათლეს და ხელიც დაიბანეს.

სამაგიეროდ, ახალი, 2015 წლის გამოცემაა ორიგინალიდან გადმოქართულებული. ვერ გეტყვით, მთარგმნელ-რედაქტორებმა ბევრი იფიქრეს თუ ცოტა, მაგრამ პუჰი არასწორი, აშკარად რუსული გავლენით წარმოებული ფორმააო, დაასკვნეს და მთავარ გმირს ვინი ფუუჰი დაარქვეს. კეთილხმოვანებაზე ფიქრით თავი აშკარად არავის შეუწუხებია.

ლინგვისტურ ხლართებში ჩემზე უკეთ გარკვეული ხალხი ამტკიცებს, ერთადერთი სწორი გადაწყვეტილებააო. კი, ბატონო. სწორიცაა და გაბედულიც. აგერ ხუთი წელია გასული და სადაც ამ წიგნს ვახსენებ, აუცილებლად მეკითხებიან, ეს ფუუჰი რა უბედურებაა, ვინ მოიგონაო.

ალალად გეტყვით, პასუხის გაცემა მიჭირს. წიგნს მთარგმნელი ჰყავს, რედაქტორი, კიდევ ვიღაცები. მათ მაგივრად საუბრის არც უფლება მაქვს და, რაც მთავარია, არც არანაირი სურვილი. თქვენი მასპინძელი ერთი რიგითი მკითხველი გახლავთ, ეს ბლოგიც მკითხველების ბლოგია. შესაბამისად, მხოლოდ ჩემი აზრი შემიძლია გაგიზიაროთ.

ბებია ასტრიდის სადებიუტო წიგნი უბერებელი შედევრია და, შესაძლოა, პიპიც შეგვყვარებოდა, მაგრამ აწი ამას ვერავინ გაიგებს. ჩვენთვის გრძელიწინდა პეპია. ჩემი თაობის მკითხველს, ჩემზე უფროსებს, ჩემზე უმცროსებს და იმ პატარა მკითხველსაც, ვილა “ყიყლიყოს” ახტაჯანა ბინადარის ამბებს ახლა რომ კითხულობს, სხვაგვარად ვერ წარმოუდგენია. სხვათა შორის, რუსებს ალტერნატიული თარგმანიც აქვთ, სადაც პეპის პიპი ჰქვია, რაღაცებს ამტკიცებენ, ესაო, ისაო, ასე უფრო სწორიაო, სულაც არ ჟღერს უხერხულადო. თავს დავდებ, ჩვენ მსგავსი არაფერი გვემუქრება.

მსოფლიო ლიტერატურის ყველაზე საყვარელი დათუნიის (ბოდიში პადინგტონს, ბალუს და უებს) საქმე ოდნავ რთულდაა. გასაგებია, რომ ფუუჰი სწორი ფორმაა, გასაგებია, რომ ნებისმიერი მესამე ენიდან (მეტადრე კი რუსულიდან) თარგმანს ორიგინალიდან გადმოქართულებული ჯობია, მაგრამ რა ვქნა, ფუუჰს ვერაფრით შევეგუე. ვერც მე და ვერც ბევრი ჩემი ნაცნობი.

ახლა კი თქვენ მითხარით. რას ფიქრობთ. პეპი თუ პიპი? პუჰი თუ ფუუჰი? ორიგინალს ვუერთგულოთ თუ ჩვეულსა და ტრადიციულს მივდიოთ?

ჰა, ბურთი, ჰა, მოედანი – აზრთა გაცვლა-გამოცვლის საღამო გახსნილად გამომიცხადებია.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

Advertisements

პატარა ქვეყანა ძალიან დიდი გულით

$
0
0

ძველი ჩინური წყევლა ყოფილა ასეთი – “ცვლილებების ხანაში გეცხოვროსო“. ოთხმოცდაათიანი წლებიდან მოყოლებული, ჩვენს ორ ზღვას შუა მოქცეულ, მუჭისტოლა საქართველოს ეს ახდენილი წყევლა აჩრდილივით დაჰყვება უკან. ცვლილებების ეპოქის მთელი სიმძიმე ჩემმა თაობამ საკუთარ ზურგზე გამოსცადა, მაგრამ რამდენიც არ უნდა ვილაპარაკო, მაინც ვერ ვიტყვი სათქმელს ისე ზუსტად, როგორც ლაშა ბუღაძემ ბოლო წიგნით მოახერხა.

“პატარა ქვეყანა“ ნახევრად ავტობიოგრაფიული და, ფაქტობრივად, დოკუმენტური რომანია, ანუ სწორედ იმ ჟანრიდან გახლავთ, მე რომ მაინცდამაინც არ ვწყალობ და ისედაც გადავსებულ თაროებზე ადგილსაც დიდად ვერ ვიმეტებ. თუმცა ამ შემთხვევში ავტორის სახელმა გაჭრა და არც შევმცდარვარ.

მოკლედ, ზის ეს კაცი, წრუპავს ღვინოს (შეიძლება, ლუდს ან ყავას, მაგრამ მე მაინც ღვინო მგონია) და წერს ბედკრული საქართველოს უახლეს ისტორიას, სარკაზმითა და ტკივილნარევი ირონიით უხვად შეკმაზულს, ძალიან რომ ეხერხება, ისე. ყურმოკრულ და სადღაც ამოკითხულ ამბებს კი არ გვიყვება, თავს რაც გადახდენია, იმაზე ლაპარაკობს.

ჰოდა, მოდიან ერთად ეს პატარა, ახლად თავისუფლებანაგემი ქვეყანა და ლაშა ბუღაძე, მოდიან, მოლაპარაკობენ, მაგრამ აცლით ვინმე მშვიდად ბაასს? ცვლილებების ბუმია ირგვლივ, ომები, რევოლუცია, დაკარგული ტერიტორიები, ადამიანური და სახელმწიფოებრივი კონფლიქტები… ამ დიდი ძვრების ფონზე ერთი ახალგაზრდა მწერალი პირველი ნაბიჯების გადადგმას ცდილობს, მაგრამ დედის კი არადა, საპატრიარქოს წინ მორბენალ კვიცს რაც ემართება, ხომ ვიცით…

ეს არის წიგნი არშემდგარ მონანიებაზე, პატარა ქვეყნის დიდ პრობლემებზე, ცხვირ, ნიკაპ და მხარბეჭდამტვრეულ ლენინის ბიუსტებზე, სამოქალაქო, სასულიერო, სამწერლო და საოჯახო ომებზე, ცენზორებსა და თავისუფლებაზე, ზიზღის, სიყვარულისა და ფეხებზემკიდია ჯგუფებზე… ძალიან ბევრ რამეზეა ეს წიგნი. პატარა ქვეყნის დიდ პრობლემებზე გვიამბობს ბევრს, ნაბიჯ-ნაბიჯ მოჰყვება იმ რთულ გზას, რომელზეც მესამე ათეული წელია, მოვაბიჯებთ, მედგრად ვუძლებთ (ნუ გაუძლებ, თუ ბიჭი ხარ) ყველა განსაცდელს, არც ეკონომიკური ბლოკადა გვაშინებს, არც შინაური თუ გარეული აგრესია, არც ნაირ-ნაირი ეროვნული მარში. ისე, რა ვიცი, შეიძლება, ძალიანაც გვაშინებს, მაგრამ ხომ არ ვიმჩნევთ?

აგერ, ბუღაძესაც ეშინოდა, გარყვნილებასა და მეფე-წმინდანის შეურაცხყოფაში რომ სდებდნენ ბრალს, მაგრამ ხომ ხედავთ, გადარჩა, არც წერისთვის დაუნებებია თავი და, საერთოდაც, არანაირად არ გამოსწორებულა. ისევ ის სახითა ტარტაროზი და სჯულითა ბარბაროსი დარჩა, რაც იყო და აგერ, მშვენიერი ახალი წიგნიც გამოაცხო ჩვენს პატარა ქვეყანაზე, რომელსაც ძალიან, ძალიან დიდი გული აქვს. გამოაცხო, მუჭა-მუჭა აყარა წვრილად დაჭრილი ირონია, დაფქვილი სარკაზმი, კარგად დაბლენდერებული სიყვარული, მერე მორცხვად, ერთ პატარა კუთხეში მწიკვი იმედიც მოაფრქვია და აჰა, თქვენი იყოსო, გვითხრა.

კარგად მოიქცა, მე თუ მკითხავთ. წაიკითხეთ და ეჭვი არ მეპარება, დამეთანხმებით.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი


ახალი ამბები, ახალი წიგნები

$
0
0

უკვე მერამდენედ მითხრეს (ხუმრობით, ისე მაგათ დაუმშვენდათ ცხვირი) – გადაყევი ამ ძველ წიგნებს, ახლები აღარ გადარდებსო.

ღმერთი, ხატი, რჯული, მსგავსი არაფერი მიფიქრია. ჩემი ბავშვობის (და კიდევ უფრო ძველი) წიგნების დევნა, პოვნა და თქვენთვის გაზიარება, ვაღიარებ, უზომოდ სასიამოვნო და აზარტული ყოფილა, მაგრამ ასეც არ წავმხდარვარ, სიახლეებს თვალს არ ვადევნებდე.

მოკლედ რომ მოვჭრა, ჩემთან ერთი მეორეს ხელს ნამდვილად არ უშლის. “ნაკადულისა” და “საბჭოთა აჭარის” რარიტეტების პარალელურად, არც ცინცხალი გამოცემები მრჩება განზე, კარგებიც, ძალიან კარგებიც და ისეთებიც, წინასწარ რომ იცი, ავტორის ფეისბუქის მეგობრების გარდა, არავინ წაიკითხავს. მეგობრების მოტივაცია გასაგებია, ავტორის – მით უმეტეს, მე გამომცემლობების ღრმად გემოვნებიანი მთავარი რედაქტორების გამკვირვებია, მაგრამ, კაცმა რომ თქვას, რა ჩემი გასარჩევია, საკუთარი საქმე იმათ უკეთ იციან. ისღა დამრჩენია, ხანდახან ხელები გავშალო და მხრები ავიჩეჩო.

მარტში სამამულო ლიტერატურული დესანტი – მწერლები, მთარგმნელები და გამომცემლები – ლაიფციგის წიგნის ბაზრობას სტუმრობდა და ამ ბაზრობიდან, სხვა სიკეთეებთან ერთად, ერთი კარგი ამბავიც მოვიდა – დიანა ანფიმიადის “სახატავ რვეულში ჩაწერილი ზღაპრების” გამოცემის უფლება გერმანულ “Wieser Verlag”-ს შეუძენია. დიანას ზღაპრებზე და გიოს უსაყვარლეს ილუსტრაციებზე შარშან ვყვებოდი. წაკითხვა თუ მოასწარით, დამეთანხმებით, რომ ეს აღიარება ცოტა მეტია, ვიდრე უბრალოდ კარგი ქართული წიგნის ევროპული წარმატება.

ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა ლეგენდარულ კომიქსებს – “ბოცოს და გვანცას” და “ბოლოკას და ყვანჩალას” ხელახლა გამოსცემს. ესეც არ არის რიგითი სიახლე. გრაფიკული პროზის მოყვარულთათვის პირველი ქართული კომიქსების კრებული ფასდაუდებელი რელიქვიაა, ძველი “დილის” მკითხველებისთვის – ბავშვობის გახსენების მშვენიერი შესაძლებლობა. ძველის, თორემ ახალმა “დილამ” რეპრინტს თავი ვერა და ვერ მოაბა. ჰოდა, ვისაც ხარისხიანი პროდუქტის ღირსეულად გამოცემა ეხერხება, ის მიხედავს. ძალიანაც კარგი. სად გვაქვს მისაფუჩეჩებელი კომიქსები.

გამომცემლობების ფეისბუქის გვერდებს თვალს დიდი ყურადღებით ვადევნებ და, მინდა გითხრათ, რომ “ზოლიანი კატა” საეჭვოდ და უცნაურად დუმს. იმედია, მორიგ (მეხუთე) თარგმანზე მუშაობენ და პოსტებისთვის არ სცალიათ. ძვირფასო ზოლიანო კატა, პურმარილი კიარადა, თქვენი ფერად-ფერადი წიგნები დაგვიძველდა. ახალს ველოდებით. ხვალ და ზეგ თუ ვერა, საფესტივალოდ მაინც. აქამდე იმედი არასოდეს გაგიცრუებიათ და იმედია, არც ახლა დაგვაღალატებთ.

წიგნის გამომცემელთა და გამავრცელებელთა ასოციაციამ ფეისბუქის გვერდზე ქავერი განაახლა. წიგნის მთავარი ფესტივალი მოდის.  თარიღიც გამოაცხადეს. ექსპოს პავილიონებში ბოდიალი ამჯერად 31 მაისიდან 3 ივნისამდე გვიწევს, ორ სამუშაო დღეს + შაბათ-კვირას. სიმართლე გითხრათ, უქმეების იმედზე უფრო ვარ და სტენდების დასალაშქრად კვირის ბოლოს ვემზადები.

წლევანდელი წიგნის ფესტივალი საიუბილეო, რიგით მეოცეა. პროგრამაც საიუბილეო, განსაკუთრებული, კრეატიული და მრავალფეროვანი შეეფერება. პირველი სიახლე უკვე გაგვიზიარეს – ფესტივალს ფოკუს ქვეყანა – გერმანია ეყოლება. დანარჩენს ნელ-ნელა ვნახავთ.

ბოლოს Mollybloomsday.com-ის წლის თემასაც მივხედოთ. 2018-ში, მოგეხსენებათ, ასტრიდ ლინდგრენს 111 წელი უსრულდება, ლინდგრენის პირველ ქართულ თარგმანს – ზუსტად ნახევარი საუკუნე. საიუბილეო ღონისძიებებისთვის, შეხვედრებისთვის, გამოფენებისთვის, პრეზენტაციებისთვის და, რაც მთავარია, ახალი გამოცემებისთვის მშვენიერი საბაბი გვაქვს. თებერვალში “ინტელექტმა” ღრმად სასიამოვნო სიურპრიზით გაგვახარა – მწერლისა და მისი პატარა მკითხველის მიმოწერა თარგმნა. “სულაკაურის” ვებგვერდზე “მადიკენის” მეორე ნაწილის ფრიად სიმპათიური ყდა დევს და, როგორც ვხვდები, ოქროს სერიის გაცოცხლება-განახლებაც იგეგმება.

ჰოდა, ძვირფასო გამომცემლებო, 14 ნოემბრამდე დროა, იმედია, კიდევ რაღაცებს გეგმავთ და ბებია ასტრიდის ორმაგ იუბილეს შარშანდელი 110 წლისთავივით არ ჩავაფლავებთ.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

“ნაკადული”–ჩვენი ბავშვობის გამომცემლობა

$
0
0

ბლოგზე, მოგეხსენებათ, ამოჩემებული თემა არ გვაქვს. ერთფეროვნება მოსაწყენია. ვლაპარაკობთ ყველაფერზე, რაც გვაინტერესებს. ოღონდ ყველაზე  ხშირად მაინც ახალ წიგნებსა და ახალ გამომცემლობებზე ვქაქანებთ. თავიდანვე ამ გზას დავადექით და მივყვებით ერთგულად, მადლობა ღმერთს, სალაპარაკო აქამდე არ გამოგვლევია.

ძველი თაროების გადამკიდე, აწ უკვე გამქრალ გამომცემლობებშიც საფუძვლიანად გავერკვიე. “ფედერაცია”, “შრომა და ტექნიკა”, “საბჭოთა აჭარა”, “მერანი”, “საბჭოთა საქართველო”, “განათლება”, “სახელგამი”, ჩაბნელებული, მშიერი, ომგადატანილი ოთხმოცდაათიანების უცნაური გამომცემლობები უცნაური სახელებით – “გეა”, “კალთა”, “ზვარი”, “მოლოდინი”, “ქართული თეატრი”, კულინარიულ წიგნებს და დეტექტივებს რომ ბეჭდავდა აქტიურად… ყველაზე მეტი, ცხადია, “ნაკადული” მაქვს.

ჰოდა, ვფიქრობ, ჩვენი ბავშვობის გამომცემლობას პერსონალური, მუდმივად განახლებადი რუბრიკა ეკუთვნის. ალალია და უსაყვედურო. მით უმეტეს, იუბილარია – დაარსებიდან 80 წელი უსრულდება.

ალბათ, გაგიკვირდებათ (რომ არ მცოდნოდა და ეთქვათ, მეც ძალიან გამაოცებდა), მაგრამ “ნაკადული” დღესაც არსებობს. წიგნებს რამდენად გამოსცემს, ვერ გეტყვით, საუკუნეა, მაღაზიაში ახალი არაფერი არ შემხვედრია, მაგრამ ფეისბუქზე იძებნება და შარშან რაღაცებს აზიარებდა კიდეც. ბმულს არ დავდებ, უხარისხო და უპასუხისმგებლო პროდუქტის ტირაჟირება არ მიყვარს და არც მკითხველს გავიმეტებ საამისოდ. თუ დაგაინტერესებთ, თავად ნახეთ და მითხარით, ასეთი ისტორიის გამომცემლობას ასე მიფუჩეჩებული გვერდი თუ ეკადრება.

მოკლედ, საკუთარი უგერგილობა იმათ იდარდონ, ვისთვისაც, წესით, მკითხველის ინფორმირება და სიახლეებით მომარაგება უპირველესი საქმე უნდა იყოს, ჩვენ ახალ რუბრიკას მივხედოთ. დროდადრო რაღაცებს მოგიყვებით. ნეტში “ნაკადულზე”, სამწუხაროდ, უსამართლოდ მწირი ინფორმაცია მოიპოვება. ძალიან საჭირო და სასარგებლო ვიკიპედიის სტატიაც კი ერთადერთი, სავარაუდოდ, ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიიდან აღებული მშრალი აბზაცით შემოიფარგლება.

თუ ვინმე ფიქრობს, რომ ძველ გამომცემლობაზე ბევრი არაფერია მოსაყოლი, მწარედ ცდება.

“ნაკადულს” 1938 წლიდან 1960 წლამდე “საბლიტგამი” – საბავშვო და ახალგაზრდობის ლიტერატურის სახელმწიფო გამომცემლობა ერქვა. მაშინაც და მერეც პატარა და მოზარდ მკითხველზე იყო ორიენტირებული. საუფროსო წიგნებსაც ბეჭდავდა, მაგრამ ძირითადი  მიმართულებისთვის არ უღალატია. ასტრიდ ლინდგრენი, ანე-კატარინე ვესტლი, გურამ პეტრიაშვილი, ალან ალექსანდრ მილნი, არჩილ სულაკაური, რენე რეჯანი, ერნსტ სეტონ-თომპსონი, მაყვალა მრევლიშვილი, ნოდარ დუმბაძე, იანუშ კორჩაკი, ჯანი როდარი, მურმან ლებანიძე, კარლო კოლოდი, ალექსანდრე ლორია, ქართველი და უცხოელი, მწერლების საბავშვო და საყმაწვილო მოთხრობები და ლექსები, ათასნაირი ზღაპრები, შარადები და გამოცანები, დასრულებული და ვერდასრულებული სერიები, ფანტასტიკური ავტორები, რედაქტორები და ილუსტრატორები – გასახსენებელი იმდენია, ნახევარს ვერ ჩამოთვლი.

ყველაფერი ერთნაირად კარგი და ხარისხიანი ვერ გამოდიოდა, დრო იყო უკუღმართი, მდარე საკითხავიც გამოერეოდა, უცნაური და სასაცილო შეცდომებიც, მესამე ენიდან (რუსულიდან) ნათარგმნი ტექსტებიც, მაგრამ “ნაკადული” სამამულო საგამომცემლო საქმის ძალიან საინტერესო და ჩამთრევი ისტორიის უდავოდ მნიშვნელოვანი ეპიზოდი, და, რაც მთავარია, ჩემი (და არა მხოლოდ ჩემი) ბავშვობის ნაწილია.

ადამიანი ასეა მოწყობილი, ბავშვობის მოგონებები განსაკუთრებით ეძვირფასება. “საბჭოთა საქართველოს” გამოცემული რა გახსოვსო, ნებისმიერ ბიბლიოფილს რომ ჰკითხო, შესაძლოა, უცებ, ვერც გითხრას, “ნაკადულის” ფერად-ფერად წიგნებს სხაპასხუპით ჩამოგითვლის.

მოკლედ, დღეიდან “ნაკადულის” ამბების მოყოლას ვიწყებ. ჩემს მკითხველს გადასარევად ვიცნობ. არ მგონია, ვინმემ იფიქროს, ჯობდა, ეს დრო რომელიმე თანამედროვე გამომცემლობისთვის დაგეთმოო, მაგრამ, ყოველი შემთხვევისთვის, მაინც დავწერ – იმათ ჯერ ოთხმოც წელს მიაღწიონ, მერე ვილაპარაკოთ.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

ვინ თარგმნა პეპი?

$
0
0

მეგობრები ვქაქანებდით ამას წინათ წიგნებსა და მთარგმნელებზე, რაღაცებს ვიხსენებდით, ძველებს, ახლებს, ჩვენი ბავშვობის საკითხავს და სიტყვას მოაყოლეს, ჯენეტ ბაჯელიძეს ძეგლი მარტო იმისთვის ეკუთვნის, კარლსონი და პეპი რომ თარგმნაო.

ჯენეტ ბაჯელიძეს ძეგლი კი არა, ამქვეყნად ყველა ჯილდო და სიკეთე ეკუთვნის, მაგრამ პეპი ნამდვილად არ უთარგმნია-მეთქი.

უნდობლად შემომხედეს – როგორ არა, ის წიგნი ხომ იცი, კარლსონი და პეპი ერთად, მისიაო.

კარლსონი – კი ბატონო, პეპი – არა და მეტსაც გეტყვით, ლინდგრენი ქართულად პირველად სხვამ თარგმნა-მეთქი. არ დამიჯერეს. არც ბლოგერის რეპუტაციამ გაჭრა, არც – ბიბლიოფილისამ.

ჩემი ნაფერებ-ნალოლიავები ბიბლიოთეკა და ყველაზე საყვარელი თარო იქ, ცხადია, ვერ მექნებოდა. ეროვნული ბიბლიოთეკის ელექტრონულ კატალოგში ჩავძვერი, პეპის მთარგმნელიც ვაჩვენე, სხვა რაღაცებიც. ვაჰ, არ ვიცოდითო – მოკაკვეს თითი.

არ გამკვირვებია. ბიბლიოგრაფიული ცნობარი, ალბათ, არსებობს კიდეც, მაგრამ უცებ რომ დაგჭირდეს, შესაძლოა, ვერც მიაგნო. ნეტში ინფორმაცია ლამის სანთლითაა საძებარი. ვიკიპედიის “ნაკადულის” სტატიაზე წუწუნით, მგონი თავი მოგაბეზრეთ, ლინდგრენზე სტატიაში ქართულ თარგმანებზე, მთარგმნელებზე და ილუსტრატორებზე არაფერი წერია, მთარგმნელების პერსონალურ გვერდებზე ლაპარაკიც და ოცნებაც ზედმეტია…

არადა, ბებია ასტრიდს რევოლუციამდე, ანუ 1968 წლიდან 1994 წლამდე, ოთხი მთარგმნელი ჰყავდა.

ჰოდა, დავწერ აქ, ეგებ ვინმეს გამოადგეს. ძალიან მარტივი სიაა. თვალის ერთი გადავლებით დაიმახსოვრებთ.

პეპი (მაღალიწინდაც, გრძელიწინდაც და გრძელწინდაც) ეთერ კუბლაშვილის გადმოქართულებულია. ქალბატონ ეთერს ლინდგრენის სხვა არაფერი უთარგმნია, მაგრამ “ფუსუსუნას” და “გავალების ტაბულის” ვალს მადლიერი მკითხველები ალბათ ვერც ვერასოდეს გადავიხდით.

კალე ბლუმკვისტის თავგადასავალი” (სამივე ნაწილი) და “მაწანწალა რასმუსი”  მედეა მთვრალაშვილის თარგმნილია. 1986 წლის კალე-რასმუსი ხომ გახსოვთ, შეგვიძლია  “საავტორო კრებულად” მოვიხსენიოთ. ლიდგრენი პირველად, შორეულ 1968 წელს, სწორედ ქალბატონმა მედეამ თარგმნა და ლილჩეპინგელი პატარა მაძებრებით ბავშვობა გაგვიხალისა.

ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი“, “ჩვენც სალტკროკელები ვართ“, “ბიულერბიუელი ბავშვები” და “ლიონებერგელი ემილის თავგადასავალი” კი ნამდვილად ჯენეტ ბაჯელიძისაა. ალბათ ამიტომ ახსოვთ ყველაზე უკეთ. სხვათა შორის, პირველი ქართული პეპის რედაქტორიც ქალბატონი ჯენეტი გახლდათ. პროპელერიანი კაცუნაც, მელკერსონების საოცარი ოჯახიც, კუპატა ჩორვენიც, ონავარი ემილიც – ყველანი მან შემოიყვანა ჩვენს ცხოვრებაში და აქ ძეგლი რა მოსატანია!

ლინდგრენის “ნაკადულის” ბიბლიოგრაფია აქ სრულდება და ახალ, თანამედროვე გამოცემებამდე კიდევ ერთი წიგნია, პაწაწუნა და უსაყვარლესი. “ცეროდენა ნილს კარლსონი” 1994 წელს გამოუცია საქართველოს შვედურ საზოგადოებას და მისი მთარგმნელი თავად ბაკურ სულაკაურია.

გასრულდა ესე ამბავი ლინდგრენის თარგმანებისა.

ჭირი იქა, ლხინი აქა :)

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

რამბლა, გაუდი, ბარსელონა

$
0
0

მოგზაურობა დამიძველდა, მგონი – კარგა ხანია, ზურგჩანთა არ მომიკიდებია და სახეტიალოდ არ გამიწევია. ჰოდა, მოვიკიდე, ჰოდა, გავწიე, ჰოდა, ჩავჯდები ახლა შავ-ყვითელ ტაქსიში, აი, იმაში, ურბანული ლეგენდის თანახმად სამარცხვინო საქციელს დღემდე რომ ინანიებენ და როგორ გგონიათ, პირველ რიგში სად წავალ? დარწმუნებული ვარ, გგონიათ, რომ სადმე ყავის დასალევად და უგემრიელისი ტურონით პირის ჩასატკბარუნებლად გავიქცევი. აბა, კი!

პირდაპირ არისტიდ მაიოლის ქუჩაზე გავიქცევი, „კამპ ნოუს“ მუზეუმში და მეეჭვება, ვინმემ საღამომდე ფეხი მომაცვლევინოს. ფოტოებსაც სათითაოდ დავათვალიერებ, თასებსაც, ვიდეორგოლებსაც ვუყურებ, გასახდელშიც ჩავალ, კომენტატორის კაბინაშიც შევძვრები და დაკეტვას რომ დააპირებენ, წავალ მერე სასტუმროში, აბა, რას ვიზამ.

რა თქმა უნდა, უკვე მიხვდით, რომ ბარსელონაში ვარ, ჩემი საყვარელი კლუბის ქალაქში, რომლის დაარსებაც ერთი ლეგენდის თანახმად, მითიურ ჰერაკლეს უკავშირდება, მეორეს მხრივ კი – სახელგანთქმულ სარდალ ჰამილკარ ბარკას.

მეორე დღეს დილიდანვე ანტონიო გაუდის დღედ გამოვაცხადებ. დილიდან რა, ყავა ხომ უნდა დავლიო და ტურონიც დავაყოლო – ისე ხომ არ წამოვალ ბარსელონადან, თაფლში მოხალული ნუშის დესერტი არ გავსინჯო. ჩამოვჯდები რომელიმე ღია კაფეში და დავტკბები იქაურობით, სანამ საგრადა ფამილიას მივაშურებდე. აუცილებლად უნდა ვნახო ამ გენიოსი კაცის შექმნილი ცისა და მიწის ჰარმონია და ორიოდე გროშიც შევწირო – მხოლოდ შემოწირულობებით შენდებაო და ოდესმე თუ დასრულდება, მეც ვიქნები ამ ამბავში გარეული. ჰო, კიდევ არავინ გამიბედოს და მითხრას, იმ სპირალისებრ კიბეზე ვერ აძვრებიო.

მეორე ნომრად კასა მილას მოვინახულებ, აქაურები „ქვის სამტეხლოს“ რომ ეძახიან. სათითაოდ ჩამოვივლი პატიოებსაც, სახურავის ტერასასაც, ცნობილ მანსარდასაც და არც მუზეუმს დავტოვებ უყურადღებოდ – ხომ უნდა ვნახო, როგორც ცხოვრობდნენ ესპანელი ბურჟუები. ჰოდა, ამ კულტურული შოკის მერე, ვფიქრობ, კარგი სადილი მერგება და იმედია, იქვე რომ პატარა კაფე აქვთ, ცხელ პაელიასაც დამახვედრებენ. მერე იქნებ გუელის პარკში გაუდის სახლ-მუზეუმიც ვნახო და აღარ მგონია, ძილის გარდა რამის თავი მქონდეს.

მესამე დღეს ისევ ყავით დავიწყებ, ოღონდ ამჯერად განთქმული ფლანი უნდა გავსინჯო, კარამელის პუდინგი. ვნახავ ერთი, რით დაიმსახურა ამდენი ქება-დაიდება და გავწევ ისე სახეტიალოდ.

ამჯერად  გოთური კვარტლით დავიწყებ – ძველ ქალაქში სანახავი ყველაზე მეტი იქნება და სუვენირებიც. რამბლას ბულვარზე ვაპირებ ფეხით გასეირნებას, მე შენ გეტყვი, მანქანა გადამეყრება სადმე. წმინდა იაკობის მოედანსაც ვნახავ, რომაელების ფორუმი რომ იყო ადრე, ებრაელების შუასაუკუნეობრივ დასახლებასაც დავათვალიერებ და არაგონის მეფეების სასახლეშიც აუცილებლად შევაღწევ – იქნებ გამიმართლოს და იქაური ფორთოხლის ბაღიდან ერთი ცალი ავწაპნო, სანამ ბარსელონის ისტორიის მუზეუმსაც ვესტუმრები.

მოკლედ, გოთურ კვარტალს კარგა ხანს თავს ვერ დავაღწევ – სხვა თუ არაფერი, წმინდა ევლალიას საკათედრო ტაძარი უნდა ვნახო და იქვე რომაული კედლის ნანგრევებსაც მივუჩაჩქუნო თავი. კარგი, ჰო, ვიცი, რომ ეგ ისრაელშია, მაშინ ჩვენი დიდი რომანტიკოსის დეკლამირებას ვიმყოფინებ“ “ვაჰ, დრონი, დრონი…“

წამოსვლამდე აუცილებლად ჩამოვჯდები სახელგანთქმულ “ოთხ კატაში“, აი, საუკუნეზე მეტი ხნის წინ რომ გაიხსნა პარიზული “შავი კატის“ მიბაძვით და ავადსახსენებელმა ფრანკომ რომ გაასწორა მიწასთან. იქ ვაპირებ, ესკუდელიათი ვივახშმო, საინტერესოა კერძი, რომელიც სამ ნაწილად მოაქვთ – ჯერ ბულიონი, მერე ხორცი და ბოლოს – ბოსტნეული.

ამ ყველაფრის მერე ბარსელონის აკვარიუმის მონახულებას ვაპირებ – ჩემი ბათუმის დელფინარიუმის ნოსტალგია უნდა გავიქარვო. მთლად ზვიგენებთან ერთად ცურვას არ გავრისკავ, მაგრამ შუშის გვირაბში აუცილებლად გავისეირნებ და მინი-აკვარიუმებსაც დავაკვირდები, წყალქვეშა სამყაროს იშვიათი ბინადრები სადაც ცხოვრობენ.

მესამე დღის გეგმა ესპანური სოფლით იწყება, ეჭვი მაქვს, იქ მოსახვედრად ტურზე ჩაწერა აჯობებს. მართალი, დიდად არ მიყვარს ჯგუფურად სიარული, მაგრამ ყველა ესპანური რეგიონიდან თავმოყრილი არქიტექტურის ნიმუშების სანახავად ღირს ჩვევებზე უარის თქმა. შუა საუკუნეების დროინდელი კარიბჭით უნდა შევიდეთ და მერე ჩამოვუვლი არაგონულ, კასტილიურ, ანდალუზიურ კვარტლებს, ხელოსნების ჯიხურებშიც შევიხედავ, სუვენირებსაც წამოვკრეფ და დავბრუნდები ვალმოხდილი.

საღამოს კატალონიის მოედანზე გავისეირნებ, წიგნის რომელიმე მაღაზიაში “პატარა პრინცის“ კოლექციას შევმატებ რამეს, სადმე ჭიქა სანგრიას მოვწრუპავ და ჩემი თავგადასავალიც ამით დასრულდება.

პიკასოს და მიროს მუზეუმების, მონჟუიკის მთის, აგბარის კოშკის, ბოკერიას ბაზრის, ბარსელონის ძველი პორტის, მომღერალი შადრევნების, კოლუმბის ძეგლისა და ათასი სხვა რამის სანახავად მოგვიანებით დავბრუნდები.

აუცილებლად.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

როგორ გახსოვთ “კალე ბლუმკვისტის თავგადასავალი”?

$
0
0

დღეს მოლის ბლოგზე კიდევ ერთი ასტრიდობაა – ამჯერად თქვენთან ერთად იმ პერსონაჟის გახსენებას ვაპირებ, რომელმაც ჩემში დეტექტივების სიყვარული გააღვივა. მოდით, ვნახოთ, ვის უფრო კარგად ახსოვს სახელგანთქმული მაძებარი კალე ბლუმკვისტი, მისი ერთგული მეგობრები და მათ თავს დატრიალებული ფათერაკები. დამერწმუნეთ, თუ მივიწყებული დეტალების მოსაძებნად წიგნის ხელახლა გადაფურცვლა დაგჭირდებათ, გულში ათას მადლობას შემომითვლით.

1. ამ ქალაქში ცხოვრობდნენ კალე, ევა-ლოტა და ანდერსი;

2. ეს სახელი უწოდეს მეგობრებმა სახელდახელოდ დაარსებულ ცირკს;

3. ამ სასუსნავით ანებივრებდა ბავშვებს ევა-ლოტას მამა;

4. აქ დამალა ძია ეინარმა მოპარული განძეული;

5. კალეს მშობლიურ ქალაქში მხოლოდ ეს ორი ქუჩა იყო;

6. ასე მოიხსენიებდნენ ქალაქის განაპირას უკაცრიელ ადგილს, სადაც მოკლული მოხუცი გრენი იპოვეს;

7. ამ უბანში ცხოვრობდა ალისფერი ვარდების წევრი – იონტე;

8. ასე ჟღერს თეთრი ვარდების საიდუმლო ენაზე „ტუტუცი“;

9. ამ სამოსით ეძებდნენ მოხუცი გრენის მკვლელს;

10. ეს ყვავილი აწაპნა სიქსტენმა დედას ევა-ლოტასთვის მისართმევად;

11. ეს დოკუმენტი დაკარგა დამნაშავემ მოხუცი გრენის მკვლელობის ადგილას;

12. ამ ღრმად მოულოდნელ ადგილას დამალა თეთრი ვარდების ბელადმა მუმრიკი;

13. ამ სასუსნავით სცადა მკვლელმა ევა-ლოტას მოწამლვა;

14. ეს საწამლავი იყო გარეული ფოსტით გამოგზავნილ ნუგბარში;

15. ასე შეიტყო მკვლელმა მოწმე ევა-ლოტას შესახებ.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

ნილსი, კალე, პეპი, რასმუსი და ინდიელები

$
0
0

ამ ორიოდე კვირის წინ mollybloomsday.com-ზე ახალი თემა წამოვიწყეთ. დროდადრო, თვეში ერთხელ ან ორჯერ, ჩვენი ბავშვობის გამომცემლობის, ფერად-ფერადი “ნაკადულის” ძალიან საინტერესო და ჩამთრევ ისტორიას გავიხსენებთ-მეთქი, დაგპირდით.

პირველ ბლოგზე ბევრი ვიფიქრე და გადავწყვიტე, ერთი, მშვენივრად დაწყებული და ვერდასრულებული ბიბლიოსერიის ამბავი მომეყოლა.

ძველი, კლასიკური “სათავგადავლო ბიბლიოთეკა” ცხადია, გეცოდინებათ. “სამი მუშკეტერი”, “საიდუმლო კუნძული”, “უთავო მხედარი”, ‘უჩინარი კაცი”, “უკანასკნელი მოჰიკანი”, ლემი, აზიმოვი, სტრუგაცკები, ბუთქუნა ტომები, გადასარევი საკითხავი (განსაკუთრებით მოზარდებისთვის), ერთი ეს იყო, რუსული ანალოგის ქართული ვერსია გახლდათ და, იშვიათი გამონაკლისის გარდა, რუსულ ბიბლიოგრაფიას მისდევდა ბეჯითად.

მოკლედ, 1958 წელს “საბლიტგამის” მიერ “გულივერის მოგზაურობით” წამოწყებული “სათავგადასავლო ბიბლიოთეკა” “ნაკადულმა” დაასრულა. დაასრულა და 1985 წლის ერთ მშვენიერ დღეს, რედაქციაში გადაწყვიტეს, პატარა მკითხველს თავგადასავლების გარეშე ვეღარ დავტოვებთო. ოღონდ რამე ახალი და ორიგინალური ვცადოთ, არავის და არაფრის კლონს რომ არ ემსგავსება, ისეთიო.

თქმა და ქმნა ერთი იყო. ასე გაჩნდა “მცირე სათავგადასავლო ბიბლიოთეკა”.

დასაწყისისთვის ასტრიდ ლინდგრენის ყველაზე პოპულარული კრებული შეარჩიეს. 1978 წლის ლეგენდარული პეპი-კარლსონი ციმციმ განაახლეს, ყდას ფრიად სიმპათიური ლოგო მოარგეს და ბიბლიოთეკის პირველი ტომიც გამოცხვა.

იმავე წელს ახლადფეხადგმულ ბიბლიოთეკას ნობელიანტი სელმა ლაგერლოფის შედევრი, ერთხელ უკვე გადმოქართულებული და ბედნიერად მივიწყებული “ნილსისა და გარეული ბატების საოცარი მოგზაურობა” შეემატა. პირველი, 1969 წლის ნილსი, თვალით არ მინახავს (არადა, ვკვდები, ისე მაინტერესებს, როგორია), სამაგიეროდ, მეორე ნამდვილი მარგალიტია და, მე თუ მკითხავთ, მთელი შრომა-წვალება მარტო ამ წიგნად ღირდა.

1986 წელს სერია ისევ ბებია ასტრიდის კრებულით გაგრძელდა. ამჯერად 1968 წლის “კალე ბლუმკვისტის თავგადასავალი” და და 1973 წლის “მაწანწალა რასმუსი” აიკინძა. რეპრინტმა აშკარად გაამართლა – ჩემი (და არა მხოლოდ ჩემი) თაობის მკითხველმა ლილჩეპინგელი მაძებრები, რასმუსი და ოსკარი ასე გაიცნო.

გავიდა კიდევ ორი წელი და “მცირე სათავგადასავლო ბიბლიოთეკის” მეოთხე ტომიც გამოამზეურეს – ერნესტ სეტონ-თომპსონის “როლფი ტყეში” და “პატარა ველურები”. როლფის და კუონების ამბავი ნამდვილად არ იყო ურიგო, მაგრამ სენგერელმა ინდიელებმა აშკარად დაჩრდილეს. სხვისი არ ვიცი, მაგრამ ჩემს მეგობრებს რომ ვუხსენებ, პირველად იანი, სემი, გაი, კალები, ტიპი, კუ და გრან-კუ ახსენდებათ.

ისე გამოვიდა, ოთხ კინკილა წიგნში, ლევან ბოლქვაძესთან და კარლო კობერიძესთან ერთად, ლინდგრენის სამივე მთარგმნელი შეიყარა – ჯენეტ ბაჯელიძე, მედეა მთვრალაშვილი და ეთერ კუბლაშვილი. ოთხი ყდიდან, დღესაც რომ გვახსოვს და გვიყვარს, სამი დეა ჯაბუამ მოხატა.

კოხტად ჩამომწკრივებული ტომეულები ვისღა უკვირს, მაგრამ “ნაკადულის” ის პროექტი დღესაც ძალიან მომწონს. საინტერესოა, მერე რას აპირებდნენ. თარგმანებს მიჰყვებოდნენ თუ ქართველი ავტორების სათავგადასავლო პროზასაც მოიძიებდნენ, რეპრინტებს დასჯერდებოდნენ თუ ახალ გამოცემებსაც გაურევდნენ. ჩემს ძველ თაროებს რომ ვუყურებ, ‘მცირე სათავგადასავლო ბიბლიოთეკას” ფერენც მოლნარის “ბიჭები პალის ქუჩიდან” მოუხდებოდა, კლარა ფეჰერის “მე კუნძული მექნება”, ალექსანდრე ლორიას “ეს დაუდეგარი არდადეგები”, ლიბერა კარლიეს “ალტამარეს” საიდუმლო”, ნუგზარ აფხაზავას და ოთარ სადრაძის ფანტასტიკა, ერიხ კესტნერის “ტყუპთა ოინები”… თითებჩასაკვნეტი სერია აიწყობოდა. კლასიკურზე უკეთესიც კი.

ოღონდ აწი ამას ვეღარ გავიგებთ. “მცირე სათავგადასავლო ბიბლიოთეკა” აღარ გაგრძელებულა. ძალიან კარგი ჩანაფიქრი უდროოდ შეწყდა, ჩვენ კი ძველ თაროებზე ოთხი უსაყვარლესი გამოცემა დაგვრჩა, ბავშვობის გასახსენებლად.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

“დაწყებული მაქვს და ვერ მივატოვებ”

$
0
0

მეგობარს ველაპარაკებოდი ამას წინათ, რაღაცებს ვარჩევდით და სიტყვას მოაყოლა, ხომ ყოფილა ასე, წიგნს რომ კითხულობ წვალებით და უწადინოდ, მაგრამ თავს ძალას ატან და არ ეშვებიო.

როგორ არ ყოფილა, ძალიან ნაცნობი ამბავია-მეთქი.

სავალდებულო საკითხავს არ ვგულისხმობ. სავალდებულო საკითხავზე ბევრი გვილაპარაკია და, როგორც ვატყობ, კიდევ ბევრს ვილაპარაკებთ. კი არ მეზარება, ერთხელაც გავიმეორებ – ჩემო კარგებო და ძვირფასებო, must read წიგნები არ არსებობს. მარტო ის, რომ ავტორი რომელიმე პანთეონში განისვენებს, სახელმძღვანელოებში და ქრესტომათიებში მოიხსენიება, სამეგობროს მოსწონს და ნეტში ფართოდ გავრცელებული “ყველასათვის საყვარელი წიგნების” ათეულების, ოცეულების და ასეულების სათავეშია, არც არაფერს არ ნიშნავს. კოლექტიური გემოვნება არ არსებობს. კოლექტიური გემოვნება უგემოვნობის მეორე, შელამაზებული სახელია, ფეხის ხმას აყოლაა და მეტი არაფერი.

დღეს იმას ვყვები, ჟანრიც რომ შენია, ავტორიც, სხვა რაღაცები წაგიკითხავს და მოგწონებია,  წესით და კანონით, ესეც უნდა მოგწონდეს, დროც გაქვს, გადარბენით არ ფურცლავ. ერთი შეხედვით, ყველაფერი რიგზეა, კითხულობ და აი, ვერა რა… მძიმედ მიდის. არანაირი სიამოვნება. არადა, მიტოვებაც გენანება.

ოღონდ იმიტომ არა, აქაოდა, წავიკითხეო, უზარმაზარი დავთარი დაითრიო ხვნეშით და კილომეტრიან სიაში მორიგი პუნქტი გადახაზო. წაკითხული წიგნების და გვერდების თვლა ჯერ არ დამიწყია, ასეც არ გავგიჟებულვარ. ჩემგან თუ გაიგონებთ, წელს ამდენი წიგნი და ამდენი გვერდი წავიკითხეო, ჯერ კარგად გადაამოწმეთ, ფეისბუქის გვერდი ხომ არ გამიტეხეს. მართლა ჩემი ნათქვამი თუ გამოდგა, თითით დამცინეთ – ეს ჩვენი მასპინძელი სულ მთლად გამოპრუტუნებულაო.

ადრე უგემურ კითხვას საკუთარ თავს ვაბრალებდი. მეთქი, არასწორად ვკითხულობ, ან კიდევ რაღაცაშია (უარესში) საქმე. მერე ნელ-ნელა მივხვდი. მივხვდი რა, პასუხი ჩემზე ბევრად ნაკითხი და ჭკვიანი ხალხის ბლოგებში აღმოვაჩინე.

ყველა წიგნს შესაფერი განწყობა სჭირდება. განწყობა თუ არ გაქვს, ჩიპოლინოც არ მოგეწონება. იმ წიგნის ტალღაზე თუ არ ხარ მომართული, უბრალოდ, ვერ ისიამოვნებ. არც ავტორის ამბავია აქ, არც ჟანრის, არც წიგნის ავკარგიანობის. დროსა და მომენტშია საქმე, სხვა არაფერში.

არა ერთი და ორი გადასარევი წიგნი მიმიტოვებია შუა გზაზე მარტო იმიტომ, რომ რაღაც “ისე არ წასულა”. ერთი თვის ან სულაც ერთი წლის შემდეგ, სრულიად შემთხვევით გადმომიღია თაროდან, ან ქინდლში მომიძებნია და მართლა ერთი ამოსუნთქვით ჩამიყლაპავს.

ერთსაც გეტყვით. არ მგონია, ამერიკა აღმოვაჩინო, ჩემზე უკეთ გეცოდინებათ, მაგრამ მაინც. ცუდი წიგნები მსოფლიოში ყველაზე კარგ მწერლებსაც აქვთ. ამაში უცნაური არაფერია და საკუთარ გემოვნებასა და შესაძლებლობებში დაეჭვება არ ღირს. აი, მე, მაგალითად, “მიო, ჩემო მიო” ბებია ასტრიდის თაროდან ყველაზე ნაკლებად მომწონს. ერთადერთია, რომელიც არ გადამიკითხავს და არც ვაპირებ.  აკუნინის “Любовник смерти” ძლივს ჩავამთავრე, ისიც მხოლოდ იმიტომ, რომ ფანდორინის ბიოგრაფიაში თეთრი ლაქები არ დამრჩენოდა.  მერე რა? არც არაფერი.

დარწმუნებული ვარ, არც თქვენთვისაა უცხო მსგავსი ამბები. ისეთი წიგნებიც გექნებათ, მოგვიანებით რომ მიუბრუნდით, ისეთებიც, საბოლოდ ხელი რომ ჩაიქნიეთ და ისეთებიც, ძალისძალად რომ გახვედით ბოლოში – ხანდახან დიდი ხნის ნალოდინევი წიგნი გაგიცრუებს იმედს და მისატოვებლად მაინც არ გემეტება.

ჰოდა, აგერ ბურთი და მოედანი კი არა და, ბლოგი და კომენტარი – გაგვიზიარეთ.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი


ჩიზქეიქი

$
0
0

ნანატრი გაზაფხული, როგორც იქნა, დადგა. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ მოლის ვერანდაზე ჟრიამულის, სასუსნავების, ცხელი ჩაისა და ყავის და, რა თქმა უნდა, კულინარიული ისტორიების დროა.

ჩემს სტუმრებს სტუმრები აღარც ეთქმით – ყველა იმდენად შინაურია, რომ შეპატიჟება აღარ სჭირდებათ, უჩემოდაც მშვენივრად იციან, სად პლედის პოვნა შეიძლება, სად – ნუგბარისა. გამოგიტყდებით, ძალიანაც მიხარია, ვერანდაზე ასე გემრიელად მოკალათებულებს რომ გხედავთ. ისღა დამრჩენია, ცხელი სასმელი შემოგთავაზოთ (აპრილის კვალობაზე მაინც უჩვეულოდ გრილა) და დღევანდელი თავყრილობისთვის საგანგებოდ მომზადებული ლიმონიანი ჩიზქეიქი ჩამოვარიგო ფერად-ფერადი თეფშებით.

დარწმუნებული ვარ, ბევრ თქვენგანს ეს უგემრიელესი დესერტი აქამდე ჩემსავით წმინდა წყლის ამერიკული ეგონა. ჰოდა, ოლოლი თქვენ! თურმე პირველი ჩიზქეიქებით ბერძენი ოლიმპიელები იტკბარუნებდნენ პირს ჯერ კიდევ VIII-VII საუკუნეებში, მერე ასპარეზზე გამოდიოდნენ და ვისაც მეტი ჩიზქეიქი ჰქონდა მირთმეული, ბურთიც მისი იყო, მოედანიც და დაფნის გვირგვინიც. ასე გვიამბობს კატონი-უფროსი თავის ნაშრომში მიწათმოქმედების (გაგეცინებათ, მაგრამ ასეა) შესახებ.

ბევრი რომ არ გავაგრძელო, კუნძულ სამოსადან რომ აუდგამს ფეხი ამ ჩვენი ჩიზქეიქის წინაპარას, იმდენი უხეტიალია, პირდაპირ იულიუს კეისრის სუფრაზე მოხვედრილა და დიდი რომაელისთვის ფრიად მოუწონებია თავი. ურბანული ლეგენდები და ძველბერძენი ბლოგერები ამბობენ, რუბიკონის გადალახვის წინაც კარგად ჩაიკოკლოზინა ყელიო. ერთი ეგაა, მარტის იდები რომ დამდგარა, რაღაცა უმადოდ ბრძანებულა და ერთგული მონისთვის ლანგარზე აუკრავს ხელი – ეს ჩიზქეიქი აქედან მომაშორეო. მე თუ მკითხავ, სულ ტყუილად – ეჭამა დალოცვილს, იქნება, სენატში უკეთეს ფეხზე მისულიყო.

კეისრის სასახლიდან ხაჭოიანი ნუგბარი ჯერ ბერძენ არისტოკრატებში გავრცელებულა, მერე – იმპერიის კოლონიებში და ყველაზე მკვიდრად ძველ, ტრადიციულ ინგლისში გაუდგამს ფესვი. ალბიონზე, მოგეხსენებათ, არც ძროხების სიმცირეს უჩიოდნენ, არც რძე-კარაქისას და კვერცხიც ბლომად ეშოვებოდათ. ჰოდა, აცხობდნენ და მირთმევდნენ – რა ენაღვლებოდათ.

ამასობაში ნეტარხსენებულმა კოლუმბმაც მიუსწრო, აღმოაჩინა ამერიკა და პირველმა ემიგრანტებმა ჩიზქეიქის რეცეპტიც ახალი კონტინენტისკენ გაიყოლეს. ჰოდა, კლასიკური ჩიზქეიქიც ნელ-ნელა, ამერიკელ ერთან ერთად გაიზარდა, დაიხვეწა და კიდევ უფრო ნაზი და ჰაეროვანი გახდა, ვიდრე ოდესმე.

სულ ახლახანს, XIX საუკუნეში, ჩესტერში ერთ ენერგიულ და მშრომელ ფერმერს – უილიამ ლოურენსს უცხოვრია. თურმე, ნუ იტყვით და ამ პატიოსან კაცს აჩემებული ჰქონია, ფრანგული ნევშატელის ყველის რეცეპტს უნდა მივაგნოო და ექსპერიმენტს ექსპერიმენტზე ატარებდა თურმე. ნევშატელისა რა მოგახსენოთ და ფრიად ჰაეროვანი ნაღების ყველი კი გამოსვლია, რომლისთვისაც ფილადელფია დაურქმევიათ და კლასიკური ჩიზქეიქის აუცილებელი კომპონენტიც გამხდარა.

ასე შეგვრჩა მე და ჩემისთანა მსუნაგებს ეს საოცარი ნუგბარი საკუთარი თავისა და საყვარელი სტუმრების გასახარად.

გემრიელად მიირთვით, გეთაყვა.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

ახალი ამბები იუნიბაკენიდან

$
0
0

მართალია, ერთხელ უკვე გიამბეთ იმ გოგოზე, იუნიბაკენში რომ ცხოვრობს და თითით საჩვენებელი ახტაჯანა გახლავთ, მაგრამ თუ გეგონათ, რომ მისი ფათერაკები ამით დამთავრდა, ძალიანაც შემცდარხართ. ან რანაირად უნდა დასრულდეს, როცა ათასი საფიქრალი და საზრუნავი აქვს ამ პატარა გოგოს?! გეგმების დაწყობა, იცოცხლე, ეხერხება, მაგრამ უცბად ისე აირ-დაირევა ხოლმე ყველაფერი, სულ თავდაყირა დადგება და აღარ იცის მადიკენმა, რა ქნას.

აბა, კოცონზე რომ მიდიოდა, არ უნდა ჩაეცვა ახალი სანდლები? მართალია, დედამ უთხრა, არაო, მაგრამ იქ ხომ აბე ნილსონიც აპირებდა მისვლას? ჰოდა, რა სანახავი იქნებოდა მადიკენი წითელი მომსასხამით, მწვანე აბრეშუმის ქუდითა და ძველი ფეხსაცმელებით?! საიდან უნდა სცოდნოდა მადიკენს, რომ ის აუტანელი ტილიანი მია ცალი სანდლის ამარას დატოვებდა? უფროსები ხომ ვერასოდეს მიხვდებიან, რა თავზარი დაეცა პატარა გოგოს იმ საღამოს.

იმაზე აღარაფერს ვამბობ, რაც მადიკენმა დეიდა ნილსონის გამო ინერვიულა – როგორია, როცა იცი, რომ ადამიანმა საკუთარი სხეული სამედიცინო გამოკვლევებისთვის გაყიდა? მართალია, სიკვდილის შემდეგ, მაგრამ მაინც – ისე გამოდიოდა, რომ საწყალ ქალს წესიერი დაკრძალვა არ უნდა ღირსებოდა. ჰოდა, მადიკენი რისი მადიკენი იქნებოდა, ამისთანა ამბისთვის გულგრილად ეყურებინა.

ის კი იყო, მოახერხა და ექიმი ბერგლუნდისგან დეიდა ნილსონის სხეული გამოისყიდა, რომ ახალი თავსატეხი გაუჩნდა – ვიქტორის, ელოფისა და აქსელის თვალწინ უნდა დაემტკიცებინა, რომ ჩხუბისთავ მიაზე ნაკლებ მამაცი არ იყო და სკოლის სახურავზე გავლა შეეძლო. თქმა ადვილია, დამტკიცება კი – მეორე. რისი გადატანა მოუხდა იმ დღეს პატარა მადიკენს, ვინ იცის, მაგრამ ნათქვამ სიტყვას უკან ხომ ვერ წაიღებდა.

ამ ამბების მერე ვინმეს რომ ეთქვა, ოდესმე მიას სიბრალულით გული ისე დაგეწვება, ყელში ლუკმა არ გადაგივაო, მადიკენი ალბათ, სიცილით მოკვდებოდა, მაგრამ რას გაუგებ ამ ცხოვრებას, მითუმეტეს, ასეთ ნორჩ ასაკში. მარტო იმ გოგოსთან კი არ დაგამეგობრებს, მოსისხლე მტრად რომ მიგაჩნია, მისი ცეცხლისფერი თმიდან ორიოდე ბღუჯა ტილსაც გადმოგისხამს და ისხედით მერე საქანელებზე ერთად, წამლით გაჟღენთილები და არაბი ქალებივით თავწაკრულები. ვერაფერს იტყვი, ჩინებული სანახაობა იქნება.

ყველაფერი, ყველაფერი და კინაღამ აბე გამოეცალა ხელიდან – ქერათმიანი, ცისფერთვალება რაინდი აბე, ზომაზე დიდი ქურთუკით, დაკერებული შარვლითა და ამქვეყნად ყველაზე მომაჯადოვებელი ღიმილით. ლამის იყო, პატარა გული გაუსკდა მადიკენს. იქით აბე ებრძოდა სიკვდილს, აქეთ – ძია ნილსონი იმუქრებოდა, ჩემს შვილს რამე თუ დაემართა, თავს ჩამოვიხრჩობო.

ამდენი განსაცდელი მერე ალალი და უსაყვედურო იყო იუნიბაკენელი ახტაჯანასთვის ნანატრი საშობაო საჩუქარი – ძამიკომ, რომელსაც ამდენ ხანს ელოდნენ, მაინცდამაინც შობას მოინდომა დაბადება. თანაც, ჰოი, საოცრებავ და დაიკო გამოდგა – გრძელი შავი თმითა და ცისფერი თვალებით. ჰოდა, დიდ წითელ სახლში ცხოვრება უფრო მხიარული გახდა, ბებია ასტრიდის თაროს კი სითბო და სინათლე შეემატა ახალი თარგმანით, “მადიკენი და იუნიბაკენელი კუდრაჭა“ რომ ჰქვია.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

“ამ რაღაცას წიგნი დაგეჭირა ხელში, ჯობდაო”

$
0
0

დღეს ოთხშაბათია, ბლოგის დღე. წესით და კანონით, ახალ ძველ წიგნებზე უნდა ვყვებოდე, კარსმომდგარ წიგნის ფესტივალზე, რომელიმე ქალაქზე ან სასუსნავზე, მაგრამ ტრადიციული თემები ცოტა ხნით გვერდზე გადავდოთ და სხვა რაღაცებზე ვილაპარაკოთ.

უტაქტობაზე და უზრდელობაზე უნდა გეწუწუნოთ.

ჩემს ქინდლს შალითა გაუცვდა. გაცვდებოდა, აბა, რას იზამდა, აღარც მახსოვს, როდის ვიყიდე. ქინდლიც სულ თან მაქვს. უკიდეგანო “ამაზონს” ჩამოყოლა, ახალი ქავერის შერჩევა და გამოწერა ერთი საათის საქმეა, მაგრამ არ მეჩქარება. ნაომარ-ნაფრონტალი შალითა შეუხედავი კია, მაგრამ რიდერს გადასარევად იცავს. მეტი არც არაფერი მჭირდება. მიჩვეულიც ვარ, სხვანაირად, შინაურულად მხვდება ხელში.

ავძვერი გუშინ დილით ჩემს სამარშრუტოში, მოვკალათდი ფანჯარასთან, შეივსო, დაიძრა, ამოვაძვრინე ჩანთიდან ქინდლი და ის იყო, გადაშლას ვაპირებდი, გვერდით მჯდომმა, ხანშიშესულმა სანდომიანმა ქალბატონმა მკითხა, რა წიგნია, ასეთი ძველი და გაცრეცილიო.

წიგნი არ არის, ქალბატონო, ქინდლია-მეთქი, გავუღიმე.

მეშვიდე წელია, ქინდლი მაქვს და სულ რაღაცებს მეკითხებიან. ტაქსიში, მეტროში, ბანკში, კაფეში, სამსახურში, თბილისში, ბათუმში (ადრე უფრო, ახლა ნაკლებად, აღარაა უცხო ხილი და ისეთი ქინდლოლოგები დაიზარდნენ, აქეთ მიხსნიან ტექნიკურ დეტალებს), ერთხელ მეტროში დაცვის თანამშრომელი გამომეკიდა; რა მოდელიაო, როგორ ეჩვევიო, წიგნებს სად პოულობო, თვალს მართლა არ ტკენსო… მეკითხებიან და მეც დაუზარებლად ვპასუხობ. ქართველ კანიბალთა ასოციაციის გამოცემული კულინარიული წიგნი ხომ არ არის, შემრცხვეს და მომერიდოს.

მოკლედ, კითხვებს ველოდებოდი და დეტალური ახსნა-განმარტებისთვის ვიყავი პატიოსნად დარაზმული, მაგრამ… აა, მე წიგნი მეგონაო, ჩაილაპარაკა ჩემმა თანამგზავრმა და, სანამ პირი გავაღე, ისე, ამ რაღაცას წიგნი დაგეჭირა ხელში, ჯობდაო, დააყოლა.

არა, მე კი ვუპასუხე. თან ისე, უზრდელიც ყოფილხარ, ასაკს პატივს არ სცემო, თითზე ვერ დაეხვია. ხმა აღარ გაუცია, მთელი გზა დემონსტრაციულად ლამის ზურგშექცეული იჯდა და მალევე ჩავიდა.

ერთი ძველი სერიალის არ იყოს, რა მინდა, გკითხოთ.

სხვა პლანეტიდან ნამდვილად არ ჩამოვვარდნილვარ, ცხოვრებას ვარდისფერი სათვალით არ ვუყურებ (უფრო პირიქით), ბოლო დროს უზომოდ მოჭარბებულ აგრესიას კუდები საიდან ეზრდება, ვხვდები, ამ აგრესიასაც ლამის ყოველდღე ვაწყდები, ქუჩაშიც, ტრანსპორტშიც, ფეისბუქზეც,  არც განსხვავებულების მიმართ არაადამიანური და არაბუნებრივი გაშმაგება მიკვირს და არც სიძულვილის ენა.

გასაგებია, რომ არსებობენ ადამიანები, ფეისბუქზე შესვლა, ბრტყელ-ბრტყელი მონოლოგების წერა, სადღესასწაულოდ ერთ სურათზე სამოცდაჩვიდმეტი მეგობრის მონიშვნა, მორალზე და ზნეობაზე საჯაროდ ქაქანი, სხვის ცხოვრებაში ცხვირის ჩაყოფა, “ყველასათვის საყვარელი წიგნების” ხშირი ხსენება, ნაკითხობაზე ქადაგება და ღრმად ჭკვიანური სახით სიბრიყვეების დაბრეხვება გადასარევად რომ ისწავლეს, ტაქტზე და ზრდილობაზე კი არაფერი სმენიათ.

ჰოდა, რა მაინტერესებს, ასაკი და ჭაღარა უზრდელობის და უტაქტობის უფლებას როდის აქეთ იძლევა? პირიქით არ უნდა იყოს? ეს ვერ გამიგია, თორემ ქინდლი და წიგნი რომ ერთია, ამის აღქმა ოცდამეერთე საუკუნის ციციკორეებს კი არა,  მართლა განათლებულ ხალხსაც კი უჭირს.

P. S. ერთმა ღრმად პატივსაცემმა გამომცემლობამ 23 აპრილს წიგნის ჭიებს წიგნის დღე მიულოცა. პოსტის ქვეშ მკითხველის (ალბათ) გულწრფელი კომენტარია –  ნეტა ყველა წიგნის ჭია იყოს და არა მობილურისო.

კომენტატორს მობილური, კომპიუტერი, ტელევიზორი, პლანშეტი წიგნის და წიგნიერების მტერი ჰგონია. კეთილი და პატიოსანი. გამომცემლობამ რატომ გაატარა მორცხვი დუმილით, ამას ვერ ვხვდები. იქნებ გეცადათ ახსნა? თუ ფეისბუქზე მარტო წიგნების გასაყიდად ხართ და სხვა არაფერი გეხებათ?

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

“ნაკადულის”ორი ლოგო

$
0
0

ბავშვობაში ლოგოს მნიშვნელობა და დანიშნულება მესმოდა და ყველა გამომცემლობას ვცნობდი-მეთქი, ვერ დავიჩემებ. ერთი ის ვიცოდი. ყდას “ნაკადული” თუ ეწერა და წიქარაზე ამხედრებული ბიჭი ეხატა, საჩემო იყო და ხელიდან არ უნდა გამეშვა.

“ნაკადულის” სხვა ლოგოც რომ არსებობდა, მერე აღმოვაჩინე, უკვე მოწიფულობის ჟამს.

თანამედროვე “ნაკადულზე” ვერაფერს გეტყვით. საუკუნეა, არაფერი მიყიდია. გამომცემლობის ფეისბუქის გვერდზეც, წელიწადზე მეტია, სიჩუმეა. ამბობენ, დღესაც არსებობს და რაღაცებს ბეჭდავს კიდეცო. იატაკქვეშ და პარტიზანული მეთოდებით თუ მუშაობენ, არ ვიცი, მე არსად გადავყრივარ. მოკლედ, ახალი იქეთ იყოს და ძველს ორი ლოგო ჰქონდა – შვლის ნუკრი და წიქარა.

სიმართლე გითხრათ, ასე მე ვეძახი, თორემ არც აღწერა წამიკითხავს სადმე, არც შექმნის ისტორია. ამგვარი დეტალების მოძიება, აკინძვა, ძველი და ახალი მკითხველისთვის მიწოდება, წესით, გამომცემლობის საქმეა, მაგრამ, როგორც ჩანს, უფრო მნიშვნელოვანი საქმეებით არიან დაკავებულები და “წვრილმანებისთვის” ვერ მოიცალეს.

რა გაეწყობა. ისევ ჩემი თაროებით გავალ ფონს. სხვა თუ ვერაფერი, დავიწყებ მაინც. მერე და მერე სალაპარაკოც მოგვიმრავლდება და სტუმრებიც დაგვეხმარებიან. ბლოგის დახურვას ჯერ არ ვაპირებ. სად გვეჩქარება. ყველაფერს მოვასწრებთ.

მთავარ ქართულ საბავშვო გამომცემლობას თავიდან (ანუ, 1938 წლიდან) “საბლიტგამი” – საბავშვო და ახალგაზრდობის ლიტერატურის სახელმწიფო გამომცემლობა – ერქვა და ლოგო არ ჰქონდა. 1960 წელს უსახური და არაკეთილხმოვანი აბრევიატურა ნათელი და პოზიტიური “ნაკადულით” ჩანაცვლდა და, ცოტა ხანში, პირველი ლოგოც გამოჩნდა – უსაყვარლესი შვლის ნუკრი.

1968 წლის “კალე ბლუმკვისტის თავგადასავალი”, 1969 წლის “ჯელსომინო ცრუთა ქვეყანაში”, “სან ლორენცოელი ბიჭები” და “ალისა საოცარ ქვეყანაში” (ასე ერქვა პირველ გადმოქართულებულ ალისას), 1970 წლის ლაზური ზღაპრები, 1972 წლის “ტელეფონით მოყოლილი ზღაპრები” და “მზის მატარებელი”, 1973 წლის “სამი გოდორა”, 1974 წლის “მერი პოპინსი”… ყველა ამ (და ბევრ სხვა) წიგნის ყდას და თავფურცელს ვაჟას უკვდავი პერსონაჟის სტილიზებული გრაფიკული გამოსახულება ამშვენებს.

აი, 1974 წლის “ჯადოსნური კაბის”, 1976 წლის “ბურატინოს თავგადასავლის”, 1978 წლის “მეფე მათიუშ პირველის”, 1979 წლის “ვინი პუჰის და მისი მეგობრების”  ყდაზე უკვე ჩემი თაობის წიქარაა.

თითქოს ყველაფერი გასაგებია. სამოცდაათიანების შუა წლებამდე შვლის ნუკრი ყოფილა, მერე წიქარას ჩაუნაცვლებიაო. სინამდვილეში, ასე მარტივადაც ვერ არის საქმე. “უფლისწული და მათხოვარი”, მაგალითად, 1966 წლის გამოცემაა, “შავი ისარი” – 1967 წლის. ორივეზე წიქარა იწონებს თავს.

როგორც ჩანს, “ნაკადულს”, თავის დროზე, ერთი, უნივერსალური ლოგო არ შეურჩევია. შვლის ნუკრს და წიქარას ერთდროულად იყენებდნენ. ჯერ ერთი იყო უფრო ხშირად, მერე – მეორე.

“ნაკადულის” ისტორია, იმავდროულად, ჩვენი საგამომცემლო საქმის, მთარგმნელობითი სკოლის, საბავშვო-საყმაწვილო ლიტერატურის ისტორიაცაა. ლოგო, ერთი შეხედვით, მცირე და უმნიშვნელო დეტალია, მაგრამ ამ დეტალის ჩხრეკაც ძალიან საინტერესო და ჩამთრევია. ჯერჯერობით, ბევრი არაფერი ვიცი, პასუხებზე მეტი კითხვები მაქვს, მაგრამ პასუხებსაც აუცილებლად მოვძებნი და გაგიზიარებთ.

ამ ორ ლოგოს შორის უმჯობესის არჩევა, ცოტა არ იყოს, უადგილო მგონია, მაგრამ თუ ვინმემ მაინც იკითხა, რომელი უფრო მოგწონსო, პასუხი მზად მაქვს. წიქარა ჩემი ბავშვობის ტკბილი მოგონებებია და ვერაფერში ვერ გავცვლი, უფრო ლამაზი და დახვეწილი, ცხადია, შვლის ნუკრია.

ჩემი ღრმად სუბიექტური აზრით, რა თქმა უნდა. მოგეხსენებათ, გემოვნებაზე არ დავობენ.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

როგორ გახსოვთ “პეპი გრძელიწინდა”?

$
0
0

თუ ჩემსავით ძალიან გიყვართ ვილა “ყიყლიყოს” ბინადარი ჭორფლიანი და გრძელწინდიანი გოგონა, თუ დღესაც გახსოვთ მასთან პირველი შეხვედრით გამოწვეული გულისფანცქალი, თუ ჯერ იმდენად არ გაზრდილხართ, რომ წვიმაში ყვავილების მორწყვის შეგრცხვეთ, მაშინ ეს ქვიზი სწორედ თქვენთვისაა.

1. ამდენი წლის იყო პეპი, ვილა “ყიყლიყოში” რომ დასახლდა;

2. ტომი და ანიკა ყველამ ვიცით. აი, მათი გვარი თუ გახსოვთ?

3. დოკუმენტურად დადასტურებულია, რომ სპორტის ეს სახეობა პეპიმ გამოიგონა;

4. პეპის, მისივე მტკიცებით, ამ ქვეყანაზე ყველაზე მეტად, რევანდის კრემის შემდეგ, ისინი უყვარდა;

5. ამ “მსოფლიოში ხველაზე  ღონიერი ქაცის” დამარცხება პეპის ოდნავადაც არ გასჭირვებია;

6. “ეს ის პიროვნებაა, რომელიც ყველაფერს აწესრიგებს”;

7. ასე ერქვა ორ ყაჩაღს, ვილა “ყიყლიყოს” გაძარცვა რომ გადაწყვიტეს;

8. პეპის თუ დავუჯერებთ, ამას აკეთებენ ბავშვები არგენტინის სკოლებში;

9. ეს მეზღვაური ასწავლიდა პეპის წერას, თუმცა ბოლომდე მაინც ვერ ასწავლა;

10. პეპის აზრით, სამოცდათვრამეტის და სამოცდაცხრამეტის შემდეგ ზუსტად ეს რიცხვი მოდიოდა;

11. ამ მანქანის ყიდვას ფიქრობდა პეპი. ცეცხლივით წითელი იყო, თან საყვირიც საოცარი ხმით გაჰკიოდა;

12. ამ ფერის იყო პეპის ორი წინდა;

13. ეს სახელი ერქვა კაპიტან ეფრაიმის ძველ შხუნას;

14. ასე ჟღერს ზანგურ ენაზე ფრაზა “თრთოდეთ, მტრებო, ჩემი შიშით”;

15. ეს სიტყვა იპოვა პეპიმ.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

Viewing all 304 articles
Browse latest View live