Liberteens

ყველაფრის მოდა გამიგია და ლიტერატურული ჟანრისა – არა. მოდაა, აბა, სხვა რა უნდა დავარქვა ნაწვიმარზე სოკოებივით მომრავლებულ ანტიუტოპიებს, სადაც თავზე ხელაღებული, შეუპოვარი თინეიჯერები პოსტაპოკალიპტურ სამყაროს უპირისპირდებიან და, რა თქმა უნდა, იმარჯვებენ, დროდადრო ყოველგვარი ლოგიკისა და დამაჯერებელი სცენარის გარეშეც. ჟანრის პოპულარობამ იმდენ გრაფომანს ააღებინა ხელში კალამი, ხანდახან აღარც მგონია, რომ მოძალებულ მაკულატურაში რაიმე ღირებულს წავაწყდები და როცა ვგრძნობ, რომ შევცდი, ფრიად კმაყოფილი გახლავართ ხოლმე.

ბევრი რომ არ გავაგრძელო, სულ ახლახანს ჩემმა საყვარელმა “ლიბერთინსმა“ ახალი გამოცემა დააანონსა – მერი ლუს „გამარჯვებული“. სახელი და გვარი არაფერს მეუბნებოდა, მაგრამ სინდისის ქენჯნას დიდად არ შევუწუხებივარ, ისე დავრაზმე მამა აქციაზე წასასვლელად. აბა, რა მექნა – მძიმე სამუშაო დღის მერე მეგობართან მივიჩქაროდი ყავის დასალევად.

ჰოდა, რძიან ამერიკანოს ნება-ნება რომ ვწრუპავდი, სწორედ მაშინ დამირეკა მამამ, აქციაზე მოზღვავებული მოზარდების მოწინავე რიგებიდან – ტრილოგიის მესამე წიგნი ყოფილა და დანარჩენი ორიც ხომ არ გამოგიყოლოო.

იპოლიტე ხვიჩიასავით შემოვირტყი შუბლში ხელი – რას ჰქვია, მესამე იყო და გამომრჩა-მეთქი. მოკლედ, შინ დაბრუნებულს სამივე წიგნი ჩემს ოთახში დამხვდა, მაგიდაზე კოხტად აკოკოლავებული.

პირველი ტომი ორ დღეში ავიღე შტურმით. მაინცდამაინც დიდი დრო არც დანარჩენებისთვის დამჭირვებია. რომ გითხრათ, რაიმე პრინციპული სიახლე აღმოვაჩინე-მეთქი, არ ვიქნები მთლად გულწრფელი, მაგრამ ტრილოგია მომეწონა.

მომეწონა ბარიკადების სხვადასხვა მხარეს მდგომი ჯუნი და დეი.  ალბათ, იმიტომ, რომ არცერთი მათგანი ყალბი არ ყოფილა. ნამდვილები ჩანდნენ, ბუნებრივები. უბრალოდ, ასაკთან შედარებით უფრო ძლიერები – სხვა გზა არ ჰქონდათ. ვინ იცის, ჩვენ როგორები ვიქნებოდით მათ ადგილზე, მარტოდ დარჩენილებს გადარჩენისთვის ბრძოლა რომ დაგვჭირვებოდა… ჰოდა, ამერიკის რესპუბლიკის ლეგენდასა და გენიოსსაც არ ჰქონიათ დიდი არჩევანი – ბედის ბორბალი ისე მზაკვრულად დატრიალდა, ვეღარც ჯუნ აიპერისი გააგრძელებდა ჩვეულ, უდარდელ ცხოვრებას და ვეღარც დენიელ უინგი  დარჩებოდა მარადიულ დევნილად.

არც სიყვარულის ისტორია მომეჩვენა ბანალური და ზედმეტად დაშაქრული – ჯურღმულების მკვიდრი ბიჭისა და მაღალი საზოგადოებიდან გამოსული გოგოს ამბავი ცოტათი კი წააგავდა კონკიას ზღაპარს, მაგრამ იმდენი ხიფათი და წინააღმდეგობა გაიარეს ერთმანეთისკენ მიმავალ გზაზე, ენა არ მიბრუნდება, ზღაპარს შევადარო. ჰო, ახალგაზრდა ელექტორის მურმანის ეკალივით გამოჩენამაც თავისი პიკანტურობა შემატა ამბავს. სიმართლე გითხრათ. ბოლომდე არ ვიყავი დარწმუნებული, ჯუნი ვის აირჩევდა.

სამივე წიგნში ყველაფერი იყო, რასაც ჟანრის დაუწერელი კანონები მოითხოვდა – ბღუჯა-ბღუჯა ინტრიგა, საიდუმლო, ომი, საფრთხე, მეგობრობა, ცრემლი, ტკივილი, სიყვარული, ღალატი, მწიკვი იუმორი და მოულოდნელი ფინალიც. აი, ფინალი მართლა მომეწონა – ყველაზე კარგად მანდ აარიდა თავი კლიშეებს ავტორმა და მაფიქრებინა – მერი ლუს სხვა წიგნსაც თუ გადავაწყდი სადმე, აუცილებლად წავიკითხავ-მეთქი.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

შეიძლება, გახსოვთ კიდეც, ადრე ერთ ყდაშემოცრეცილ წიგნზე გიყვებოდით, ხელმისაწვდომ ადგილას რომ მიდევს თაროზე და დროდადრო, ყოველდღიური რუტინით გადაღლილს და ათასგვარი საფიქრალით დახუნძლულს შორეულ, უდარდელ ბავშვობაში მაბრუნებს ხოლმე.

ეს წიგნი ერთმა ძალიან ხალისიანმა  ქალმა დაწერა, თვალის კუთხეებში დაქსელილი ღიმილი სულ ბღუჯა-ბღუჯა მოაფრქვია ფურცლებს და ისე მოიტანა ჩვენამდე, რომ ანე-კატარინე ვესტლის ხსენებაზეც კი სიმშვიდე და სინათლე ჩაგიდგება ადამიანს გულში.

ოღონდ, რა ყოფილა, იცით? მე რომ ოდესღაც ნათესავებთან ნაპოვნი და ლამის ძალით ნაჩუქარი „დედა, მამა, რვა ბავშვი და საბარგო მანქანა“ ციმციმ გამოვარბენინე შინისკენ, ლამის ზეპირად ვისწავლე და მეგონა, მარენზე, მარტინზე, მარტაზე, მადსზე, მონაზე, მილიზე, მინასა და წრიპა მორტენზე ყველაფერი ვიცოდი, სულაკაურის გამომცემლობამ ამ მხიარული ოჯახის ამბების სრული ვერსია გამოსცა რამდენიმე წიგნად. შეიძლება, ბევრი არა, მაგრამ რაღაც სიახლეები ნამდვილად აღმოვაჩინე და დავრჩი გაოგნებული.

არა, განა ჩემი ძველი, ადაპტირებული ვერსია ახლა ნაკლებად მიყვარს, მაგრამ ორიოდე დღის წინ “ბიბლუსში“ „დიდედას სახელობის გზა“ რომ ვიყიდე, იმავე საღამოს ისე გემრიელად მივაყოლე ყავას, დედას ნახელავი შოკოლადიანი ჩიზქეიქი არც კი გამხსენებია. კაცმა რომ თქვას, თითქმის ყველაფერი ნაცნობი იყო, თუმცა აქა-იქ ახალ ეპიზოდებსაც წავაწყდი და ძალიანაც გამიხარდა.

ჯერ იყო, წრიპა მორტენისა და კომუნის შეხვედრაზე  ვიხითხითე კარგად,   მერე მოსიარულე ნაძვის ხეებზე. ტირილტოპენის მუსიკალურმა ანსაბლმა ცოტა შემაწუხა – მეტისმეტად ხმამაღლა უკრავდნენ, ბამბის მთელი მარაგი კი ვარდოს ყურებში დააბინავა დედამ. სამწყემსურშიც კარგად გავერთე რვავე ბავშვთან ერთად. გზის მშენებლობაზე, მათგან განსხვავებით, ნამდვილად არ მიმუშავია – ერთი უიქენდისთვის მეტისმეტად ბევრი გარჯა მომიწევდა. თუმცა, ბულდოზერის მძღოლს წრიპა მორტენთან ერთად ვეწინააღმდეგებოდი – აბა, სანამ ჰანსი და დიდედა მოვიდოდნენ, მარტო ხომ არ დავტოვებდი – ბავშვი თავის ნაძვის ხეს იცავდა. აი,  ლარსმა რომ აჩუქა. ჰოდა, დაბადების დღეზეც დამპატიჟეს. მართალია, მამას კედელზე გამოკრული ცხრილისთვის არ შეუხედავს და კინაღამ შერცხვა ამხელა კაცი, მაგრამ რას იზამ – რვა შვილი რომ გყავს, ყველა თარიღს  რა დაგამახსოვრებინებს. კიდევ კარგი, საღამომდე გაახსენდა, წრიპა მორტენი იუბილარი რომ იყო, თორემ არც უამრავ ქვიშას მოიტანდა შინ, არც ათასგვარი ფორმის ხის ნაჭრებს და ქალაქიც ხომ აღარ გაშენდებოდა, არა?! და აღარც დიდედას სახელობის გზა გაიხსნებოდა. არადა, ნაძვების გზას ეს სახელი გაცილებით სჯობდა.

არ მეთანხმებით?

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი                                                                                                                            

ქართულ ენაზე, ენის სიწმინდესა და გამართულ მეტყველებაზე რომ წერ, ძალიან უნდა იფრთხილო, თუნდაც ყველაზე კეთილი განზრახვით დაწერილი ტექსტი ჭკუის სწავლებაში, ურაპატრიოტულ მოწოდებებსა და ქსენოფობიურ გამოხტომაში არ გადაგეზარდოს.

სხვისთვის ჭკუის სწავლება და ურაპატრიოტიზმი ჭირივით მეზარება. ან მე ვის რა უნდა ვასწავლო. ჩემს ამბებს მოგიყვებით. დასარიგებლად და რჩევისთვის არა, ისე, შინაურულად.

ენა, მოგეხსენებათ, ცოცხალი ორგანიზმია, მუდმივად ვითარდება. ის, რაც დღეს შეცდომად ითვლება, ხვალ, შესაძლოა, ნორმად აღიარონ. აგერ, ვიღაცები ამბობენ, “გამარჯობათ” სწორი ფორმააო. მე მაინც ჩვეული “გამარჯობა” მირჩევნია. პატივისცემის გამოხატვას ზედმეტი “თ”-ს გარეშეც მოვახერხებ.

ენის ცოდნაც, ერთი ცნობილი სიგარის არ იყოს, მხოლოდ ენის ცოდნაა და მეტი არაფერი. თავანკარა ქართულით მოსაუბრე ნაძირლებიც შემხვედრია და ყოვლად გადასარევი ხალხიც, სამ სიტყვაში ხუთ შეცდომას რომ უშვებენ. მოკლედ რომ მოვჭრა, უხეირო ქართულს, ფეისბუქზე, ბლოგებზე და ყველგან, სადაც ვკითხულობ, თვალს ვარიდებ. უბრალოდ, ზოგჯერ მართლა სასაცილოა, ჭკუას ისე გარიგებენ, მეოთხეკლასელს რომ მსგავსი შეცდომებით მეწერა, თინა მასწავლებელი საკლასო ოთახში არ შემიშვებდა.

ნეტში ფართოდ გავრცელებული მაცხონებელი ქარდები (ორი ანგელოზი რომ მიფრინავდა, მამამ შვილი ხესთან რომ მიიყვანა, სტუდენტმა რომ ჰკითხა პროფესორს etc) ისეა შეცდომებით გაძეძგილი, როგორც ყველა წესის დაცვით გამომცხვარი ქიშმიშიანი ფუნთუშა – ქიშმიშით. სხვაგვარად, ალბათ, მადლი აკლდება. რაღა შორს მივდივართ, ერთხელ, ოც წელს ძლივს გადაცილებულმა ჭაბუსმა, რწმენას, ადათს, მამა-პაპისეულ ტრადიციებს, ყოველივე ქართულს და ეროვნულს მესამეკლასელისათვის უპატიებელი გრამატიკული შეცდომებით რომ იცავდა (და, პარალელურად, ID ბარათის მომგონს, შემქმნელს, მზიურ წილხვედრში ჩამომტანს და გამავრცელებელს ლანძღავდა უმოწყალოდ), გაკვირვებულ რეპლიკაზე ისე გულდაჯერებულად მიპასუხა, ქართული ენის არცოდნა სულის ცხონებაში ხელს არ მიშლისო, სადღაც შემშურდა კიდეც.

გუშინწინ, ფეისბუქზე, მორიგ მტკივნეულ თემაზე მორიგი სამკვდრო-სასიცოცხლო ჯახის დროს, მავანი მომხმარებელი მშვიდობის მტრედის, ჰააგის ტრიბუნალის, ბრძენი კინალოკოს, ბუდას, იერემია წინასწარმეტყველისა და შერლოკ ჰოლმსის ამპლუას ერთად ითავსებდა და, სხვა სიბრძნეებთან ერთად, ოპონენტს ამუნათებდა, აზრის გამოხატვის ცივილური ფორმები შეარჩიეთო. “ცივილურსა” და “ცივილიზებულს” შორის განსხვავების ახსნის არც დრო არ იყო, არც შესაფერი ვითარება და, სულო ცოდვილო, ვერც აზრი დავინახე მაინცდამაინც, თორემ, ღმერთმანი, არ დავზარდებოდი.

ერთ, დიდი ხნის ვადაგასულ და საოცრად პრეტენზიულ ბლოგზე, მთავარ მისიად საზოგადოების განათლებაზე ზრუნვა რომ ჰქონდა გამოცხადებული და ღრმად მენტორული ტონით იმოძღვრებოდა, მრავალგზის ახსნის შემდეგაც ვერ გაიგეს განსხვავება “ეფექტურსა” და “ეფექტიანს” შორის. არადა, ლინგვისტუსს ისეთი გადასარევი მინიგამოკვლევა აქვს ეფექტურ-ეფექტიანზე გამოქვეყნებული, ჩემი ნება რომ იყოს, გრამატიკის სახელმძღვანელოში შევიტანდი.

ისე ნუ გამიგებთ, ბლოგი კი არა, ვორდპრესზე ხელახლა აღმოცენებული ენის პალატა მქონდეს. შეცდომებს მეც ვუშვებ. მოსასწრებად რომ გაქვს საქმე, ფაცხაფუცხით რომ წერ, შეცდომებს ვერ გაექცევი. ჩემი პროფესორი მეგობარი, ინგლისური ენის გურუ და საუკეთესო სკოლის მეპატრონე, კვირაში ორჯერ დაბარებულივით მსტუმრობს, ვეებერთელა გამადიდებელი შუშით შეიარაღებული, ახალ ბლოგს გულდასმით კითხულობს და მერე მეხმიანება, აქა და აქ ჩაასწორეო. ძალიან მეხმარება, სხვათა შორის.

ამას წინათ, უცნობმა მკითხველმა საჯაროდ მიმითითა, ორმაგი უარყოფა შეცდომააო. ბევრი ვიცინე, მერე ნაცნობ ფილოლოგს მოვუყევი, პრაქტიკოს ექსპერტს, იმანაც იცინა, ადამიანები ჭკუის დარიგებას ვერ გადაეჩვევიან, გამორიცხულია, მაგრამ ის მაინც ასწავლონ სხვას, რაც თავად ზუსტად იციანო.

ჰოდა, ძვირფასო ურაპატრიოტებო, მორალისტებო და მოხალისე მასწავლებლებო, ციციკორიზმის არსს გოგლა ლეონიძეზე უკეთ მე ვერ აგიხსნით, ასეთი თავხედიც არ ვარ. არც მგონია, ახსნამ რამე შეცვალოს და ვინმეს არამკითხემოამბეობის ჟინი გაუნელოს. უბრალოდ, უფასო რჩევა-დარიგებების დაფრქვევას რომ გადაწყვეტთ, ნაწერს თვალი გადაავლეთ, თავი სასაცილოდ არ გაიხადოთ.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

ჩვენი არც ისე ახალი თამაშის მეხუთე ნაწილი ისევ თემატურია, დელფინიან წიგნებს ეძღვნება, ღრმად პოპულარულ გამომცემლობას “წიგნები ბათუმში“.

წესები, ტრადიციულად, მარტივზე მარტივია: ვკითხულობთ დასაწყისს, ვიცნობთ და გვიხარია :)

მოდერაცია ჩართულია. პასუხებს კომენტარებში ველოდები.

ეს არის და ეს.

Good luck!

☑ უკვე ერთი კვირა იყო, მისტერ რ. ჩილდენი მოუსვენრად ამოწმებდა ფოსტას, მაგრამ კლდოვანი მთების შტატებიდან მისაღები ძვირფასი ამანათი არ ჩამოსულიყო. პარასკევს დილითაც, როდესაც მაღაზიის კარი გააღო და იატაკზე ფოსტის ჩასაგდებად განკუთვნილი ჭრილიდან ჩამოყრილი მხოლოდ რამდენიმე კონვერტი დაინახა, მაშინვე გაიფიქრა, კლიენტი განრისხდებაო.

☑ ერთხელ სკოლიდან დაბრუნებული ბრუნო ძალიან გააკვირვა თავის საძინებელში მოახლის, მარიას აღმოჩენამ. ქალს, რომელიც მუდამ თავდახრილი დააბიჯებდა და მზერას არასოდეს აშორებდა ხალიჩას, გარდერობიდან მთელი მისი ნივთები, თვით გარდერობის უკან გადამალულებიც კი, გამოჰქონდა და ხის ოთხ უზარმაზარ ყუთში ალაგებდა. არადა, ეს სამალავი ბრუნოს ეკუთვნოდა და იქ არავის არაფერი ესაქმებოდა.

☑ დანიშნულების ადგილს ვუახლოვდებოდი. ჩემ ირგვლივ პირდაპირ გზას ეკვროდა ამწვანებული ტყე, რომელიც ალაგ-ალაგ ადგილს უთმობდა ყვითელი ისლით დაფარულ მდელოს. მზეს, აი, უკვე მერამდენე საათი იყო, ჩასვლა უნდოდა, მაგრამ ვერ მოეხერხებინა და ჰორიზონტთან ეკიდა. მანქანა მოხრეშილ ვიწრო გზაზე მიქროდა. ბორბლებს დიდ ქვებზე ვატარებდი და საბარგულში ცარიელ კანისტრებს ყოველ წამს რახარუხი გაჰქონდათ.

☑ გვალვამ ათ მილიონ წელიწადს გასტანა და საზარელი დინოზავრების ბატონობა დიდი ხნის წინათ დასრულდა. აქ, ეკვატორის მახლობლად, კონტინენტზე, რომელსაც ერთ დღესაც აფრიკას უწოდებენ, სასტიკმა ბრძოლამ არსებობისთვის კულმინაციას მიაღწია და ჯერ კიდევ არავინ იცოდა, ვინ გამოვიდოდა ამ ბრძოლიდან გამარჯვებული. ამ უნაყოფო, გვალვებისგან გადამხმარ მიწაზე მშვიდად ცხოვრება ანდა, უბრალოდ, გაძლება შეეძლოთ მხოლოდ პატარებს, ან იმათ, ვინც მარჯვე იყო და დაუნდობელი.

☑ საწოლის გვერდით მოთავსებულმა “განწყობის მოდულატორმა” მსუბუქი ელექტრონული ხმა გამოსცა, რომელმაც ავტომატური ელექტრომაღვიძარა გაააქტიურა და რიკ დეკარდი სუსტი, სასიამოვნო ელექტროიმპულსით გააღვიძა. რიკი საწოლიდან გაკვირვებული წამოდგა – მოულოდნელად გაღვიძებისას ყოველთვის ასე სჩვეოდა – და თავის ფერად პიჟამაში გამოწყობილი, გაიზმორა. იმავე წამს მისმა ცოლმა აირენმა თავისი ნაცრისფერი, სევდიანი თვალები დააჭყიტა. ერთხანს ახამხამა, მერე ამოიკვნესა და სასწრაფოდ დახუჭა.

☑ ჩემი მოხსენება თხრობითი ხასიათისა იქნება, რადგან ჯერ კიდევ ბავშვობისას მშობლიურ პლანეტაზე მასწავლეს, რომ ჭეშმარიტება წარმოსახვის საკითხია. ყველაზე უდავო ფაქტის დამაჯერებლობა ან დაუჯერებლობაც კი თხრობის სტილზეა დამოკიდებული. ფაქტები რაღაცით ჩვენი, დედამიწის, ზღვების მარგალიტებს ჰგავს, რომლებიც, შეიძლება, ერთი ქალის ყელზე გაცოცხლდნენ და ძალიან გაბრწყინდნენ, მეორისაზე კი – გამკრთალდნენ და ჩაქრნენ. ფაქტები მარგალიტებზე მყარი, თანამიმდევრული ან ნამდვილი როდია, მაგრამ ორივე ფაქიზი და დელიკატური რამაა.

☑ ზამთარში, ვიდრე ექვსკვირიანი ომი დაიწყებოდა, მე და ჩემი მამალი კატა, პეტრონიუს არბიტერი, კონექტიკუტში, ძველ ფერმაში ვცხოვრობდით. ალბათ, ეს ადგილი ახლა აღარ არსებობს, რადგან აფეთქების ზონასთან, მანჰეტენი რომ ძლივს გადაურჩა, ახლოს იყო. ძველი ნაგებობები კი ქაღალდის ხელსახოცებივით იწვიან. თუმცა, რომც არ განადგურებულიყო, რადიაციის გამო იქ ცხოვრებას აღარავინ მოისურვებდა. მე და პიტს კი იქაურობა მოგვწონდა. წყალგაყვანილობა გაუმართავი იყო, ამიტომ საცხოვრებელი იაფად გვქონდა დაქირავებული. სასადილო ოთახს სინათლე ჩრდილოეთიდან ეცემოდა, რაც ჩემი სახაზავი დაფისთვის ზედგამოჭრილი იყო.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

როგორ არ უნდა გაუმართლოს ფერმწერს, ლეონარდოსა და მიქელანჯელოს ეპოქაში რომ დაიბადოს… ორჯერ ორივით ცხადია, რომ მისი ცხოვრებაც და შემოქმედებაც ბუმბერაზების ჩრდილქვეშ იქნება მოქცეული. თუმცა, მაინც შეიძლება, დროდადრო სინათლის პატარა სხივი მის რომელიმე ტილოსაც დაეცეს და დავიწყებას გადაარჩინოს.

ცხოვრობდა ფლორენციაში კაცი, სახელად პიერო დი კოზიმო და რისი ფლორენციელი იქნებოდა, ფუნჯისთვის ხელი რომ არ მოეკიდა?! მართალია, მედიჩების კართან დაახლოებული პირი არასოდეს ყოფილა და არც არანაირი პრივილეგიებით უსარგებლია,  სამაგიეროდ, ბედმა კოზიმო როსელის მოწაფეობა არგუნა წილად და სიქსტის კაპელის მოხატვაშიც კი მოიშველია თურმე სახელგანთქმულმა მასწავლებელმა. სხვა დროს კი თავს კერძო შეკვეთებით ირჩენდა – ხელოვნება ხელოვნებად და ლუკმაპურის ფული არც ხელოვან ხალხს სჭირდება უბრალო მოკვდავებზე ნაკლებად.

თურმე ნუ იტყვით და ფლორენციაში ქორწილს ქორწილი არ ერქვა, თუ პატარძალი მზითევში საგანგებოდ მოხატულ, მოგრძო ფორმის სკივრს – კასონეს არ წაიღებდა. დადგამდა მერე საძინებელში და ჩაალაგებდა შიგნით მშობლებისა თუ ქმრის ნაჩუქარ ტანისამოსსა და სამკაულებს. ფლორენციელი ქალები ერთმანეთს ეჯიბრებოდნენ თურმე – ვინ უფრო ლამაზად გაფორმებული კასონეთი მოიწონებდა თავს.

იმდროინდელ ფერწერას, ახალს არაფერს ვამბობ და ორი ძირითადი წყარო ასულდგმულებდა – ბიბლია და მითოლოგია. ჰოდა, ერთი ვერსიის თანახმად, პიერო დი კოზიმომ სწორედ სამზითვო სკივრი მოუხატა რომელიღაც გასათხოვრად შეღერებულ გოგონას ძველბერძნული თქმულების მიხედვით. თუმცა, რამდენად შესაფერი სიუჟეტი შეარჩია, კაცმა არ იცის – ხის დაფაზე ქმრისგან შემთხვევით განგმირული ნიმფა პროკრიდეა გამოსახული, მის თავთან უნუგეში ფავნი დახრილა, ჰორიზონტზე კი სევდისა და დარდის სიმბოლო – რამდენიმე ყანჩა მოჩანს.

ერთი შეხედვით არაფრით გამორჩეულ ამ სიუჟეტში უჩვეულო არაფერი იქნებოდა, ბრიტანელ მკვლევარს – მაიკლ ბაუმს უჩვეულო ვერსია რომ არ მოსვლოდა თავში. პროფესორი ამტკიცებს, ნახატზე უბედური შემთხვევის შედეგად დაღუპული ქალი კი არა, სასტიკი მკვლელობის მსხვერპლია გამოსახულიო და არგუმენტად პროკრიდეს ხელებსა და ყელზე დამჩნეულ უცნაურ იარებს იშველიებს. საკმაოდ ცნობილ და დაფასებულ მეცნიერს ჩემნაირი სკეპტიკოსიც კი ვერ დაადანაშაულებს ასე ხელაღებით იაფფასიანი სენსაციის ძიებაში, თანაც, ცოდვა გამხელილი სჯობს და ეს ჭრილობები მართლაც უცნაურად გამოიყურება – თითქოს ქალი  სიკვდილის წინ ხანჯლით შეიარაღებულ თავდამსხმელს იგერიებდა შიშველი ხელებით…  ბაუმიც სწორედ ამას ვარაუდობს და დასძენს – ალბათ, მხატვარმა  მორგიდან ითხოვა ვინმე მოკლულის ცხედარი და ნატურად გამოიყენაო.

დიდი ბოდიში  ღრმად პატივცემული ბაუმის ავტორიტეტთან და სამეცნიერო წოდებებთან, მაგრამ პიერო დი კოზიმო ფოტოგრაფი ხომ არ ყოფილა, მხატვარი იყო და როგორ დავიჯერო, ნატურის სხეულზე ასეთი თვალსაჩინო იარები ვერ შენიშნა?! და თუ შენიშნა, რა რჯიდა, ანატომიური სიზუსტით რომ არ გადმოეტანა?!

ახლა დეტექტივებისადმი ჩემს სიყვარულს ნუ მიაწერთ და რატომღაც მგონია, ამ ნახატზე გაცილებით მეტია გამოსახული, ვიდრე ქარაფშუტა ნიმფის შემთხვევითი სიკვდილი. პროკრიდეს სხეულზე პირდაღებული იარების უკან კი რაღაც საიდუმლო იმალება, რომელიც ჯერ დი კოზიმომ წაიღო საფლავში, მერე კი საუკუნეებმა მიაყარეს მტვერი და ნაცარი.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

აი, ძალიან მიყვარს, ვერანდიდან ფეხის ბაკუნი რომ მესმის და რა ვქნა. დღე-ღამეში ოცდაოთხი საათი ასე ცოტა რომ არ იყოს, მოლის ბლოგზე თავყრილობას გაცილებით ხშირად მოვაწყობდი. თუმცა, ხანდახან მაინც რომ ვახერხებთ შეკრებას, ეს უკვე კარგი ამბავი მგონია.

წინასააღდგომო აურზაური მეტისმეტად ადრე ხომ არ მოგივიდაო, მკითხავთ ალბათ. ვიცი, რომ იქამდე მთელი კვირაა დარჩენილი, მაგრამ აღდგომა ისეთი საოჯახო დღესასწაულია, სხვის კი არა, საკუთარ ბლოგზე სტუმრობისთვის ვერ მოიცლის კაცი. ჰოდა, მეც ვარჩიე, დღეს გაგმასპინძლებოდით, მითუმეტეს, გარეთ ისეთი სიცივეა, ბუხართან ჯდომასა და ცხელი ჩაის წრუპვაზე უარს არავინ იტყვის, თანაც ტკბილეულის თანხლებით.

სხვათა შორის, ამ ნუგბარს გემო სულ რამდენიმე წლის წინ გავუსინჯე – პანატერეაში მორიგი სტუმრობისას, პიცის დაგემოვნების მერე იქვე, მაღაზიაში შევყავი ცხვირი მეგობართან ერთად – ყავისთვის ნამცხვარი უნდა შემერჩია და მოახლოვებული აღდგომის აღსანიშნავად ვიტრინაში გამოფენილ ნაირ-ნაირ პასქებსაც ვერ ავუარე გვერდი გულგრილად. განსაკუთებით ფერადი ჩირით გაძეძგილმა შიგთავსმა მომხიბლა და ბევრი არ მიფიქრია – შინ წავაცუნცულე.

მას მერე, მიუხედავად იმისა, რომ შინ დედის გამომცხვარი უგემრიელესი პასქები მეგულება, აუცილებლად ვყიდულობ ერთ პანეტონეს მაინც და წლევანდლამდე ეჭვიც არ მეპარებოდა, რომ იტალიელთა ტრადიციული სააღდგომო ნუგბარით ვიტკბარუნებ პირს.  თურმე, ნურას უკაცრავად – ეს ჩვენი გემრიელი, ცისარტყელას ნაკუწებით დატენილი პანეტონე აწ უკვე ვიზალიბერალიზებულ იტალიაში საშობაო სუფრას ამშვენებს. არადა, ფორმითაც და გემოთიც ალიკვალი ჩვენებური პასქაა. გამოხოხებული.

ჩაი უკვე ჩამოვარიგე – ნამდვილი ინგლისური, ახლად დაყენებული და სურნელოვანი, პანეტონეს ბარაქიან ნაჭრებსაც ახლავე მოგართმევთ, თან, ჩვეულება რჯულზე უმტკიცესიაო და პატარა ისტორიასაც გიამბობთ.

იყო და არა იყო რა, პანეტონეს უკეთესი რა იქნებოდა და ცხოვრობდა თურმე იტალიაში კაცი წარჩინებული და დიდგვაროვანი – მილანის ჰერცოგი ლუდოვიკო სფორცა, მეტსახელად – მორო. მეცენატობის, ქველმოქმედებისა და დიპლომატიის გარდა, კულინარიული შედევრების დიდი მოყვარულიც ბრძანებულა და რა გასაკვირია, რომ საუკეთესო მზარეულები ჰყავდა დაქირავებული.

თუმცა, ერთი ალილუია მღვდელსაც შესცდებაო – რა მარჯვეც არ უნდა იყოს მზარეული, შეუძლებელია, იშვიათად მაინც  არ წაუხდეს ნახელავი. ჰოდა, დახეთ ბედის უკუღმართობას – შეფმზარეულს სწორედ მაშინ დაეწვა და დაეხრუკა ნამცხვარი, როცა ჰერცოგი საშობაო სუფრას მისჯდომოდა სატრფოსთან – ლეონარდო და ვინჩის წყალობით ყარყუმიან ქალბატონად ცნობილ ჩეჩილია გალერანისთან ერთად და შეპიწკინებულ ბატს შეექცეოდა, რასაც მერე დესერტი უნდა მოჰყოლოდა.

სანამ მთავარი კულინარი თავზარდაცემული დასცქეროდა დანახშირებულ ნუგბარს, მისმა საზრიანმა შეგირდმა – ანტონიომ  გამოსავალს მიაგნო:  თავისთვის გადამალულ ცომის გუნდას დაავლო ხელი, უხვად შეაზილა ყველაფერი, რაც კი ხელში მოხვდა – დაშაქრული ხილი, თაფლი, კვერცხი, ქიშმიში და… მეორე დილით, ახლადგაღვიძებულმა ლუდოვიკო მორომ ჭიქა ლიქიორთან ერთად წინა დღის ნუგბარიც მოითხოვა, თან იკითხა, რა ჰქვიაო და მოხერხებულმა მზარეულმაც უმალ მიუგო – Pan del Toni ანუ ტონის პურიო.

ესე ამბავი იტალიური, ქართულად ნათარგმანები ქრისტეს აქეთ მე-15 საუკუნეში მოხდა და მას შემდეგ პანეტონემ ჩვენებურ სააღდგომო სუფრამდე გრძელი გზა გამოიარა. ჯერ იყო და პიტერ ბრეიგელის ნახატზე მოხვდა, მერე – აღორძინების ეპოქის განთქმული მზარეულის – ბართოლომეო სკალის კულინარიულ წიგნში, 1821 წელს კი სულაც იტალიის ერთიანობის სიმბოლოდ იქცა და ანტონიოს მიერ უხვად გამეტებული ქიშმიში  წითელი, მწვანე და თეთრი ჩირით შეიცვალა – ეროვნული დროშის ფერებში. აგერ, სულ ახლახან, ოცდამეერთე საუკუნის დასაწყისში კი ჩვენამდე მოაღწია, ოღონდ, საშობაოს ნაცვლად, სააღდგომო ტკბილეულად იქცა.

ასე ტკბილად დაგაბეროთ ღმერთმა, ჩემო მეგობრებო.

ჭირი იქა, ლხინი აქა, ქატო იქა, პანეტონე აქა.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

ამას წინათ, ერთერთ პრეზენტაციაზე, პრეზენტატორმა, სხვა რაღაცებთან ერთად, ასეთი რამ თქვა, თანამედროვე ლიტერატურულ სამყაროში ორი, გამოკვეთილად პოპულარული, ჟანრი დომინირებს – ბიოგრაფიული რომანი და საბავშვო პროზაო.

მასშტაბურ დასკვნებს ვერიდები, რაც არ ვიცი, იმაზე საუბარი ძალიან არ მიყვარს. ოღონდ ქართულ გამომცემლობებს თვალს, დიდი ხანია, ვადევნებ და საკუთარი ბავშვობაც გადასარევად მახსოვს. ფაქტია, ბავშვები ძალიან მომთხოვნი და მადლიერი მკითხველები არიან. ყველაზე მადლიერი, მე ვიტყოდი.

თავად განსაჯეთ – მკითხველთა მრავალრიცხოვანი არმია, რომელსაც არც ავტორის პოლიტიკური შეხედულებები აინტერესებს, არც სხვა პრეფერენციები, არც ჩინ-მედლები, პრემიები და რეგალიები, არც ფეხის ზომა და თვალის ფერი. მხოლოდ საინტერესო, ხარისხიან, გემოვნებით შერჩეულ, ლამაზად დასურათებულ საკითხავს ითხოვს. აქაოდა, პატარაა, რას მიხვდებაო – ნურას უკაცრავად, სიყალბეს ვერ შეაპარებ.

სამამულო გამომცემლობების კატალოგებს რომ გადახედოთ, საბავშვო-საყმაწვილო კოლექცია თითქმის ყველას მოეძებნება. ზოგისთვის ეს ხაზი პრიორიტეტულია, ზოგისთვის – ნაკლებად, მაგრამ პატარებს სულ უყურადღებოდ არავინ ტოვებს. ასეც უნდა იყოს. ერთგულ მკითხველზე იმთავითვე უნდა იზრუნო.

დალხენით ამ ჩვენს მზიურ წილხვედრში ვის ულხინს, საბავშვო ლიტერატურას რომ ჰქონდეს საქმე აწყობილი. საწუხარი იმდენია, ნახევარს ვერ ჩამოთვლი. წუწუნით თავს არ შეგაწყენთ, არ მიყვარს წუწუნი, რამდენიმე დაკვირვებას გაგიზიარებთ. ისე, შინაურულად.

თუ შეგიმჩნევიათ, საბავშვო-საყმაწვილო საკითხავში თარგმანი ჭარბობს.

საბავშვოს კიდევ არა უშავს, ბავშვებისთვის კიდევ იწერება რაღაცები, უფრო ლექსები, საყმაწვილოსი რა გითხრათ. აი, უცბად, ვინმემ რომ გკითხოთ, 13-15 წლის მოზარდებისთვის დაწერილი თანამედროვე ქართული წიგნი, იმათ ფიქრებზე, ოცნებებზე, დარდებზე და ფორიაქებზე, მირჩიეო, რას ეტყვით? მომკალით და არ მახსენდება.

თარგმანის საწინააღმდეგო არაფერი მაქვს. რას ამბობთ. არა ერთი და ორი ვაიპატრიოტი მომიგერიებია აქაც და ფეისბუქზეც,  ჯიქურ რომ მოიწევდნენ, მხოლოდ თარგმანებზე რომ წერ, ქართულ პროზას პატივს რატომ არ სცემო. ჩემი (და არა მხოლოდ ჩემი) თაობა ასტრიდ ლინდგრენის, სელმა ლაგერლოფის, ანე-კატარინე ვესტლის, ჯანი როდარის, რენე რეჯანის, ჯინ ვებსტერის, იანუშ კორჩაკის, რაფაელ საბატინის, ერნსთ სეტონ-თომპსონის, ჯერალდ დარელის წიგნებზეა გაზრდილი და, ამ ბედნიერებისათვის, ავტორებთან ერთად, მთარგმნელებსაც ვემადლიერებით. ოღონდ ნოდარ დუმბაძის, რევაზ ინანიშვილის, ედიშერ ყიფიანის, ლევან გოთუას, ალექსანდრე ლორიას საყმაწვილო პროზასაც ვკითხულობდით, გივი ჭიჭინაძის და მაყვალა მრევლიშვილის ლექსებს, გია ლაფაურის კომიქსებს. ფერად-ფერადი “დილა” და “პიონერი” შინ მოჰქონდა ფოსტალიონს. ერთი მეორეს ხელს არ უშლიდა. პირიქით. თან, ნეტავ იცოდეთ, რა გულისფანცქალიც ველოდი და რა დღესასწაული იყო ჩემთვის, საფოსტო ყუთიდან ოდნავ გამოჩრილ მოხატულ ყდას რომ დავინახავდი.

ჟურნალების ხსენებამ მოიტანა და ერთი კარგი, თანამედროვე, კოხტად შეფუთული, ხარისხიანად აკინძული და გემრიელად დასურათებული ჟურნალი არ მოგვეძებნება, აი, ისეთი, პატარა მკითხველი თვიდან თვემდე ელოდებოდეს. პრესის ჯიხურებს საფუძვლიანად თუ გადაქექავთ, საბავშვო პერიოდიკა ეგებ იპოვოთ კიდეც, მაგრამ ვაი, ამ პოვნას.

არადა, ყოველთვიური ჟურნალი მკითხველთან მუდმივი კონტაქტის, ძიების და ექსპერიმენტების გადასარევი საშუალებაა.  ისეთი საბავშვო ჟურნალი გამოვა, მშობელს ვერ გააგდებინებ ხელიდან. თანამედროვე ავტორებისა და კლასიკის გონივრული ბალანსი (ის ძველი ლექსები და მოთხრობები ჩვენ ვიცით ზეპირად, უფროსებმა, თორემ ბავშვისთვის ახალია), ფერადი ნახატები, სახალისო რუბრიკები, ახალი საბავშვო გამოცემების პრეპრინტები (თვეში ერთი ახალი წიგნი როგორ არ მოიძებნება, პირველი თავი რომ გამოაქვეყნო, მკითხველიც კმაყოფილი დარჩება და იმ წიგნის გამომცემელიც), კომიქსები, რებუსები, კროსვორდები… მერე და მერე, პროექტი ფეხს რომ აიდგამს, საუკეთესო ტექსტების წიგნად აკინძვა და ჟურნალის პატარა ბიბლიოთეკაზე ფიქრიც შეიძლება… მოკლედ, დაინტერესებული რედაქტორი ათას რამეს მოიფიქრებს.

ასთორმეტწლიან ბრენდს ფეისბუქის სტატუსებში ხშირი ხსენება კი არა, მოვლა უნდა, თანამედროვე სტანდარტების მიხედვით აწყობა, საქმის ცოდნით შეფუთვა და პატარა მკითხველისთვის ყველაზე შესაფერი ფორმით მიწოდება. ფეისბუქიც მომხმარებელთან მყისიერი კავშირის მშვენიერი ინსტრუმენტია, თუ, რა თქმა უნდა, გადამთიელისა და კლასობრივი მტრის მოგონილ ჯოჯოხეთის მანქანად არ აღიქვამ.

ბავშვებისთვის, გეცოდინებათ, ისე უნდა წერო, როგორც უფროსებისთვის. ოღონდ უკეთესად. სათქმელად იოლია, გასაკეთებლად – რთული. რას იზამ. ადვილი არაფრის კეთება და წუწუნია.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

ჩვენი ამბავი ხომ იცით, ტრადიციები გვიყვარს.

არ აქვს მნიშვნელობა, ღირებულია თუ აზრს მოკლებული, ნამდვილი თუ გამოგონილი, ძველი და დროით გამოცდილი თუ ახალი, კაცმა არ იცის, როგორ დამკვიდრებული.

“შენი გადახდილიაც” ახალია, აგერ, ჩვენს თვალწინ ფესვგამდგარი. ზუსტი თარიღის დადგენა არ მიცდია, მაგრამ არ მგონია, საზოგადოებრივ ტრანსპორტში ნაცნობისთვის მგზავრობის საფასურის გადახდა ფარნავაზიდან მოგვდგამდეს და ქართლის ცხოვრებაში იხსენიებოდეს.

დაპატიჟებაში თავისთავად ცუდი არაფერია, ადამიანის პატივისცემის ფრიად უწყინარი ხერხია, სანამ უბრალოდ სასიამოვნო ჟესტიდან დაუწერელ კანონად არ იქცევა და ვალდებულებად არ ჩამოგეკიდება კისერზე.

დაუწერელ კანონებს მზიურ წილხვედრში დაწერილზე მეტი ძალა რომ აქვს, ცნობილი ამბავია. სხვისი Oblico Morale-ს კონტროლზე ალესილი საზოგადოებაც დაუწერელი წესების შესრულებას ასკეც გაფაფიცებით აკვირდება. ესეც ერთგვარი ტრადიციაა. აქა ვდგავართ და სხვაგვარად არ ძალგვიძს…

ერთ ძველ ამბავს მოგიყვებით ყველა გაგებით ბნელი ოთხმოცდაათიანებიდან. მოსაყოლის და გასახსენებელის მეტი რაა, ისეთი დრამები იდგმებოდა, შექსპირს შეშურდებოდა, მაგრამ ეს ყველაზე მეტად დამამახსოვრდა.

სამარშრუტოთი მივდიოდი სადღაც, ჩემს წინ ორი შუახნის ქალბატონი იჯდა, მუსაიფობდნენ მშვიდად, სანამ ერთერთი ჩასასვლელად არ მოემზადა და მეორეს არ ახარა, შენი გადახდილი იქნებაო.

არ ქნა ეგო, იკივლა დაპატიჟებულმა, მე ისეთი საბუთი მაქვს, არ ვიხდიო.

რა საბუთიო, მძღოლმა ლამის საჭე გააგდო ხელიდან, ჩემს სამარშრუტოში საბუთები არ მოქმედებს, ფული გადაიხადეთო.

დრო იყო ისეთი,  ყველაფერი ჭირდა, მათ შორის – მგზავრობის საფასურიც, ხალხი ათასნაირი საბუთით ცდილობდა უფასოდ ფონს გასვლას, ზოგს ეკუთვნოდა, ზოგს – არა, გაბეზრებულ მძღოლებს ყველაზე გამოსაჩენ ადგილას განცხადება ჰქონდათ გამოკრული, მანქანა კომერციულ საწვავზე მუშაობს, საბუთები უმოქმედოაო. დიდად სენსიტიური თემა გახლდათ ეს საბუთობანა და მძღოლმაც ვერ მოითმინა. რა ექნა იმასაც – ისეთი ძაღლუმადური დრო იდგა, მამა შვილს არ აიყვანდა ხელში.

მოკლედ, ატყდა გამიშვი-დაიჭირე – ცალკე ის ჩამსვლელი იწევდა, უნდა გადაგიხადოო, ცალკე დაპატიჟებული ახსენებდა რაღაც საბუთს, ცალკე მძღოლი ყვიროდა, საბუთები მე არ ვიცი, არც მაინტერესებს, საბუთი ვინც მოგცათ, იმას აჩვენეთ, მე ფული გადამიხადეთ, ოჯახში პური მივიტანოო.

ჩავიდა, როგორც იქნა, დამპატიჟებელი და დაპატიჟებულმა – არ მაქვს, ბატონო, არანაირი საბუთი, თქვენც რა მოგივიდათ, იმიტომ ვთქვი, იმას არ გადაეხადა, გაჭირვებულია, სად აქვს ჩემთვის გადასახდელი ფულიო.

არადა, დამპატიჟებელს, აშკარად ნაცნობის პატივისცემა უნდოდა. მეტი არაფერი. არ მგონია, მადლობის მაგივრად “გაჭირვებულიას” გაგონება დიდად გახარებოდა.

ახლა სხვა დროა, საბუთებს არავინ აფრიალებს, ავტობუსში ბილეთის აღებაც ვისწავლეთ. ამ მხრივ აშკარად წინ ვართ, მაგრამ “შენი გადახდილიას” მინიდრამებს მაინც ვერ გავეშვით.

ვაიმე, არ ქნა, გეხვეწები, ხურდა მზად მაქვს, ჩემი უკვე გადაიხადეს (ამ დროს არავის არ გადაუხდია), არ გამოართვათ, ჩემი სიკვდილი, როგორ ვერ დაგინახე, ამის ხურდა არ მაქვს, ქალბატონო, ოცლარიანის ხურდა როგორ არ გაქვთ, მოიცა, ბარათით გადავიხდი, ასე შემდეგ და ასე შემდეგ…

ამას წინათ, სულის შეხუთვამდე გაძეძგილ 131-ში ისე გაუგრძელდა ორ დარბაისელ მგზავრს იწილო-ბიწილო, შეღონებულმა მძღოლმა სოლომონ ბრძენის საკადრისი ვერდიქტი დადო, ისევ თქვენ-თქვენი გადაიხადეთ და მიბრძანდით თქვენ-თქვენს სახლებში (ერთი ქართული ფილმის არ იყოს), გენაცვალეთო.

რა დიდი ფილოსოფია ამას უნდა, ადამიანი ყურადღებას იჩენს და არ მგონია, ამას სამაგიეროს მოლოდინით აკეთებდეს. პასუხად ღიმილიანი მადლობაც საკმარისია. ჯიბეზე ხელის აფარება და ამოღებული ხურდის უკან ჩაჩხრიალება მეტ უხერხულობას ქმნის შემსრულებლისთვისაც და მაყურებლისთვისაც.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

არტანუჯი

სამიოდე კვირის წინ, საბავშვო წიგნის საერთაშორისო დღისთვის, “არტანუჯმა” ფეისბუქის გვერდზე ისეთი ლამაზი წიგნის ყდა გამოაქვეყნა, კარგა ხანს თვალი ვერ მოვწყვიტე.

დიანა ანფიმიადის “სახატავ რვეულში ჩაწერილ ზღაპრებს” გამოვცემთ, არ დავაგვიანებთ, აპრილის ბოლოს გვექნებაო.

აპრილის ბოლომდე რა მომათმენინებდა, მივდექი, მოვდექი, ქვეყანა ვერა, მაგრამ დიანა კი შევაწუხე, სანამ წიგნის მაღაზიებში გამოჩენილა, ცალი თვალით მაინც ჩამაჭყიტე-მეთქი.

კი, ბატონოო, დიანამ, იოლი სამსახურიაო.

გამომიგზავნა ფაილი და ისეთი კვირადღე მოვიწყვე, ძალიან რომ მიყვარს, მაგრამ სულ უფრო იშვიათად რომ ხერხდება: საქმე არ მქონდა, არც სადმე მეჩქარებოდა, კომპიუტერთან მოვკალათდი,  ტკბილი ჩაი და შინაური კექსი მოვიდგი და ყველა მნიშვნელობით ფერად ზღაპრებს ჩავუჯექი.

ალბათ, ძალიან არ გადავაჭარბებ, თუ გეტყვით, რომ დიდებსაც და პატარებსაც ბოლო თვეების ყველაზე საინტერესო საბავშვო საკითხავი გველოდება.

დიახ, დიდებსაც და პატარებსაც, ვინ მოიგონა, ზღაპრები მხოლოდ ბავშვებისთვის იწერებაო. ეს წიგნიც მსოფლიოს ყველა დედას და შვილს ეძღვნება.

ფერადი ზღაპრები ტყუილად არ მიხსენებია. სარჩევიც კი ფერადია. არადა, ამ მძიმე, რუხ და გაუსაძლის ყოველდღიურობაში ზუსტადაც რომ ფერები გვაკლია. თბილი, ხალისიანი, სინათლით სავსე.

ამას წინათ ვწუწუნებდი, საბავშვო-საყმაწვილო ლიტერატურას სული თარგმანით უდგია-მეთქი. საბავშვო ლექსებს, მადლობა ღმერთს, წერენ (ძალიან უცნაური იქნებოდა, მარიჯანის, ნოდარ დუმბაძის, მაყვალა მრევლიშვილის, გივი ჭიჭინაძის ქვეყანაში საბავშვო პოეზია სულ უყურადღებოდ იყოს მიტოვებული), პროზას – იშვიათად. ზღაპრებიც, რამდენიმე გამონაკლისის გარდა, უფრო ძველი გვახსოვს, ხალხური, ბებიების მონაყოლი. რა გასაკვირია,  თანამედროვეები სხვანაირად რომ გვიხარია.

“სახატავ რვეულში ჩაწერილ ზღაპრებს” ორი, თანაბარუფლებიანი ავტორი ჰყავს. ტექსტი დედისაა, ილუსტრაციები – შვილის. დიდი ხელმწიფის და პატარა სასახლის, ბიჭის და სიზმრების, გაქცეული ფიქრების, ნოტი ნიტას, კეთილი შუქნიშნის, გოჭის და ფრიალა ღრუბლების, ვარსკვლავებით დამუხტული სახლების ამბები გიოს დასურათებულია. ამიტომაცაა ასეთი თბილი, მყუდრო და ნამდვილზე ნამდვილი.

ციცქნა წიგნია, ოცამდე ზღაპარი, ვერ გავიგე, ისე ჩამადნა ხელში. სულ ღიმილ-ღიმილით წავიკითხე. ერთი-ორგან ცრემლიც მოვიწმინდე მალულად. აბა, ისეთი ზღაპრის მე არ მწამს, ერთხელ მაინც რომ არ შეგიკუმშავს გულს და არ დაგასევდიანებს.

დიანამ, ეს წიგნი ყველა დედასა და შვილზეა, ერთმანეთთან სალაპარაკო ენას რომ ეძებენო. უკეთ ნამდვილად ვერ დავწერ.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

პალიტრა L

ქარიან დღეებში თბილად მოკალათება და კითხვა განსაკუთრებით მიყვარს. ვინმე მადლიანი  ცხელ, სურნელოვან ყავასა და რაიმე სასუსნავს თუ შემომაწოდებს სამზარეულოდან, მთლად გადასარევი. და “პალიტრა L”-მაც თუ იზრუნა და ახალი საკითხავით მომამარაგა, ამაზე უკეთესს ხომ საერთოდ ვერაფერს ვინატრებ. განსაკუთრებით, თუ ეს საკითხავი დეტექტივია, იმიტომ, რომ იდუმალი მკვლელობების მიმართ მოლის გაუნელებელი სიყვარულის შესახებ მარტო ბლოგის სტუმრებს კი არა, მთელ დუნიას მოეხსენება.

არ ვიცი, რა ისესხა მარტმა ამისთანა აპრილისგან, მაგრამ ბოლო დღეებში თბილისში ისეთი გრიგალი ამოვარდა, ხეს ყვავილი არ შეარჩინა და მე – თავზე ქუდი. ჰოდა, მეც ჭკუა ვიხმარე და საღამოობით შინიდან ფეხი არ მომიცვლია. ვიჯექი ჭრელ პლედში ჩაფუთნილი და პალიტრის ახალი პროექტის – “ნამდვილი დეტექტივის“ პირველ წიგნს ვკითხულობდი.

ის, რომ თარგმანი ჩვენი ტკივილია და კარგი ქართული ვერსიისთვის არც მარტო უცხო ენის საფუძვლიანი ცოდნა კმარა, არც – მშობლიურის, ადრეც ბევრჯერ მითქვამს და აღარ მივუბრუნდები – როგორც ჩანს, დროისა და რესურსის სიმცირე ამ პრობლემას დიდი და ავტორიტეტული მედიაჰოლდინგებისთვისაც გადაუჭრელს ხდის. ამიტომ, უდაბნოსა შინა ღაღადს არ მოვყვები და ისევ როს მაკდონალდის “შიშს“ მივუბრუნდები.

ავტორზე ბევრი არაფერი ვიცოდი, მიუხედავად იმისა, რომ მისი ერთი წიგნი ჯერ კიდევ მოსწავლეობისას, ბიბლიოთეკაში მომხვდა ხელთ და მომეწონა კიდეც, მაგრამ მერე აღარსად გადავყრივარ და აი ახლა, “ნამდვილი დეტექტივის“ სერია სწორედ მისით დაიწყო.

დეტექტივებს უხსოვარი დროიდან ვკითხულობ და ვინ მოთვლის, რანაირი ისტორია არ შემხვედრია – შემზარავი, იდუმალი, სისხლიანი, საინტერესო, ნაკლებად საინტერესო, იოლად პროგნოზირებადი, გამოუცნობი… მაგრამ გულახდილად უნდა ვაღიარო, რომ თორმეტი წლის ასაკში აგატა კრისტის “ათი პატარა ზანგის“ ფინალით განცდილი შოკის შემდეგ ასეთი მოულოდნელი კვანძის გახსნა არსად შემხვედრია.

გასაგები მიზეზების გამო სიუჟეტზე ბევრს ვერაფერს ვამბობ, მხოლოდ იმას გეტყვით, რომ ერთმანეთთან დაკავშირებული ოთხი მკვლელობის ამბავს კალიფორნიელი დეტექტივი ლუ არჩერი იძიებს, როს მაკდონალდის მუდმივი პერსონაჟი, რომელმაც, ლიბერალური შეხედულებებისა და რასობრივი ტოლერანტობის გამო, თურმე, ვერაფრით დაიმსახურა ფართო საზოგადოების სიყვარული. რა გასაკვირია – გასული საუკუნის შუა წლების ამერიკა დიდი შემწყნარებლობით რომ არ გამოირჩეოდა, ყველას კარგად მოგვეხსენება. თუმცა, ახლა სხვა დროა, პოლიტკორექტულობა ზეობს და ვინ იცის, იქნებ ლუ არჩერისკენაც მოუბრუნდეთ პურიტან ამერიკელებს გული, ვინძლო, მექალთანეობაც შეუნდონ და ეთნიკური შემწყნარებლობაც.

სხვისი რა გითხრათ და პირადად მე, “შიშის“ ბოლო ფურცლების ჩაკითხვის მერე სათქმელი ერთიღა დამრჩენია – ალალი იყოს როს მაკდონალდზე ამერიკის დეტექტივების მწერალთა საზოგადოების პრეზიდენტობაც და დიდი ბრიტანეთის იგივე საზოგადოების ჯილდო – ვერცხლის სატევარიც.

იცის კაცმა თავისი საქმე და რატომაც არა.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

ჩვენი ტრადიციული თამაშის მეექვსე ნაწილი არატრადიციულად ექსპერიმენტულია: ათი წიგნი, ვეებერთელა აბზაცებით კი არა, კინკილა წინადადებით უნდა გამოიცნოთ.

წესები მაინც მარტივზე მარტივია: ვკითხულობთ, ვიცნობთ და გვიხარია :)

პასუხები სად ჩამოწეროთ, კი იცით.

ეს არის და ეს.

Good luck!

☑ ნიცაში მინდა…

☑ მაგრად დამენძრა.

☑ ხანძრის გაჩენა მთელი ნეტარება იყო!

☑ იყო ერუ, ერთიანი, რომელსაც არდაში ილუვატარს უწოდებენ.

☑ ცამეტი წლის სრულდებოდა ჩემი ძმა ჯემი, მკლავი რომ მოსტეხეს იდაყვთან.

☑ შვედეთის ერთი პატარა ქალაქის გარეუბანში ერთი ძალზე მოუვლელი ბაღია.

☑ როცა ვიქტორმა პროსპერისა და ბოს არსებობა შეიტყო, მთვარის ქალაქში შემოდგომა იდგა.

☑ “ეფ-ბი-აის” ქცევათმეცნიერების განყოფილება, რომელიც სერიულ მკვლელობებს იძიებს, ქუანტიკოს აკადემიის შენობის ყველაზე ქვედა სართულზე, ნახევრად მიწის ქვეშ მდებარეობს.

☑ მისტერ შერლოკ ჰოლმსი, რომელიც ჩვეულებრივ გვიან დგებოდა, თუ არ ჩავთვლით იმ არცთუ იშვიათ შემთხვევებს, როცა საერთოდ არ უხდებოდა ხოლმე დაწოლა, მაგიდას მისჯდომოდა და საუზმობდა.

☑ როზმარი და გაი ვუდჰაუსებს ხუთოთახიანი ბინა უკვე ნაქირავები ჰქონდათ პირველ ავენიუზე მდებარე საცხოვრებელ კორპუსში, როდესაც ქალბატონი კორტესისაგან ბრემფორდში ოთხოთახიანის გათავისუფლების შესახებ შეიტყვეს.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

ტრანსპორტში მობილურით ხმამაღალ და გაუთავებელ ლაპარაკზე უნდა გეწუწუნოთ.

სამარშრუტოებში უფრო. ავტობუსში და მეტროში მეტი სივრცეა, მოთმინების ძაფმა თუ ვერ გაგიძლო, თავს უშველი, გაერიდები მაინც. ერთ ბეწო სამარშრუტოში რა უნდა ქნა, მართლა ხომ არ გააჩერებ და ჩახვალ. მე შენ გეტყვი, მეორე მალე გამოჩნდება ან სურათი დაგხვდება სხვა.

გულმა ცუდი ჯერ კიდევ მაშინ მიგრძნო, მობილურმა ოპერატორებმა უსასრულო ტარიფები რომ მოამრავლეს, მაგრამ რაღაც იაფდებოდა ამ ძაღლუმადურ  ყოფაში და ხმას როგორ ამოვიღებდი.

ჰოდა, გაიხარე, მუშავ, წამებულო, კვირაში 4-5 მხიარული, შინაარსიანი და ინფორმატიული მგზავრობა გამოწერილი მაქვს. ზოგჯერ მეტიც.

ზიხარ საღამოს სამარშრუტოში, ერთი სული გაქვს, შინამდე მიაღწიო. ცალკე ზლაზნია საცობი გკლავს, ცალკე – მთელი დღის დაღლილობა, ცალკე – მეორე დღისთვის კუდად მოტოვებული საქმეები… მგზავრობ ასე ბედნიერად და, პარალელურად, ვიღაცების არხეინ საუბრებს უსმენ.

არა, დარწმუნებული ვარ, (მათთვის) ძალიან მნიშვნელოვან ამბებს განიხილავენ, მაგრამ მე რა დავაშავე?!

გასაგებია, თავისუფალ სახელმწიფოში ვცხოვრობთ, ყველას აქვს იმის კეთების უფლება, რასაც კანონი არ კრძალავს, მაგრამ ხელის ქნევის და ცხვირის ამბავიც გეცოდინებათ და აი, იმ ცხვირზე გვხვდება ყველას, ვისაც მგზავრობა გაუთავებელი აკომპანიმენტის გარეშე გვირჩევნია.

ღმერთი, რჯული, სხვისი ისტორიები არანაირად არ მაინტერესებს (ვის აინტერესებს, რო?) სამარშრუტოში ან ვკითხულობ, ან ფანჯრიდან ვიყურები და ქუჩას ვათვალიერებ, გადასარევად ვიმგზავრებდი პარალელური დიალოგების გარეშე, მაგრამ ყურებს ხომ არ დავხუჭავ. არადა, მინდა, არ მინდა, ყველაფერი მესმის და მეზრდება ეს საცოდავი ყურები ჩებურაშკასავით.

ადრე მეგონა, ეს ამბავი მარტო მე მაწუხებდა და პერმანენტულ გამოუძინებლობას, დეპრესიას და ცუდ განწყობას ვაბრალებდი. მერე, რომელიღაც ასოცდათერთმეტში, ჩემხელა ასოებით დაწერილი “დიდხანს ნუ ისაუბრებთ!” შევამჩნიე, გაბეზრებულ მძღოლს ჰქონდა გამოკრული გამოსაჩენ ადგილას. ჰოდა, დავმშვიდდი, აშკარად არაფერიც არ მეჩვენება და არც ნევროპათოლოგის პაციენტი ვჩანვარ.

ყურსასმენი გაიკეთე და პრობლემაც მოგვარდებაო, მირჩიეს. ებჯო, არ მიყვარს მუსიკით მგზავრობა. ესეც არ იყოს, არ მგონია, პრობლემას მხოლოდ ყურსასმენი შველოდეს.

რამდენჯერმე შევესწარი კიდეც, შეღონებული მგზავრი რომ მოუტრიალდა არხეინად მოქაქანეს, თუ შეიძლება, ცოტა ხმადაბლა ილაპარაკეთო.

ერთ-ერთი პასუხი იყო სრულიად უტიფარი – ეს სამარშრუტო ყველასია, თუ არ მოგწონთ, ტაქსით იმგზავრეთო.

ჯერ ერთი, არავის საქმე არ არის, ტაქსით ვივლი თუ ფაეტონით, რაკი სამარშრუტოში ვზივარ, ასეა საჭირო და ასე მირჩევნია. მეორეც –  “ყველას” საჯარო სივრცე ზუსტად იმის საჯარო სივრცეა, თანამგზავრის ინტერესები მინიმალურად მაინც გაითვალისწინო.

ამას წინათ სადღაც წავიკითხე, შვედეთში, მეტროში, გვერდით არავინ მოგიჯდება, დისტანციას იცავენ, პირად სივრცეს უფრთხილდებიანო.

მეტროში პირად სივრცეს იცავენო. წარმოგიდგენიათ? ალბათ არ იციან, მეტრო რომ ყველასია.

დავიჯერო, ერთი–ორი აქაური მაინც არ ჩასულა სკანდინავიამდე, მაგ უცხვირპიროების ჩვენებურ რჯულზე მოსაქცევად?

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

მეშვიდე წელია, ბლოგი მაქვს და დედლაინების მიმართ ჩემი პრინციპული დამოკიდებულება აქაურობის სტუმრებს კარგად მოეხსენებათ. არ მახსოვს, დათქმული დროისთვის ერთხელ მაინც გადამეცილებინოს. თავსაფრიანი დედაკაცისა არ იყოს,  მოლისაც “ვერ აჩერებს კედელი, მარკა, სიშორე, გადაიფრენს, იშოვის, გადივლის, მისცურავს, მიიფრენს“ და პოსტს ჩვეულ დღესა და საათზე მაინც გამოაქვეყნებს.

ჰოდა, ამ თქვენს უღალატო მასპინძელს დილას ფრიად უცნაური ამბავი დაემართა – ჯერ ხომ მშვიდად ინებივრა და დატკბა მთავრობის ბოძებული დასვენებით, მერე, მესამე ფინჯანი ყავის შემდეგ შემოქმედებითად დარაზმული მიადგა გაძეძგილ თაროებს, ხან ერთს მიაბჯინა ცხვირი, ხან – მეორეს, ხან – მეჩვიდმეტეს და ჰოი, საშინელებავ! პოსტისთვის შესაფერი წიგნი ვერ შეარჩია.

თავი რომ არ მოგაბეზროთ, დაწვრილებით აღარ მოვყვები, რამდენ ხანს ვიჭყლიტე ტვინი – ხან ყავა მივაშველე, ხან დიეტას დავაბრალე და ნაცრისფერი უჯრედების გასააქტიურებლად მაცივარი გამოვაცარიელე, ხან “ლიბერთინსის“ სერიას ვეცი, ხან – “ტოპ თრილერის“, ხან ბუმბერაზი კლასიკოსები გადმოვალაგე, ხან “სულაკაურის” ფერადი ტომები – შენც არ მომიკვდე, პოსტისთვის ერთიც არ მომივიდა თვალში. სხვა რა გზა მქონდა, აზუზუნებული და ყველა გამომცემლობაზე განაწყენებული მივადექი მეგობარს “ჩი გუსტაში“ – სიახლეებს საფესტივალოდ ინახავენ და საღამოსთვის ბლოგი ცარიელი დამიტოვეს-მეთქი.

ვიცი, გულის სიღრმეში გეცინებათ – რას ჰქვია, შენი ბიბლიოთეკის პატრონს თემა შემოელიაო, მაგრამ შარშანდელ და შარშანწინდელ წიგნებზე წერას ხომ ვერ გაკადრებთ, არა? საყურადღებო სიახლეებს უმალ ვეხმიანები, ასე შავი დღისთვის არაფერს ვინახავ და ა, ბატონო! არადა, ვიცი, სულაკაურსაც, პალიტრასაც, დელფინებსაც და სხვებსაც ნაირ-ნაირი ლიტერატურული ნუგბარი აქვთ მიჩქმალული და მაისის ბოლოს ელოდებიან, რომ სტელაჟებზე გამოფინონ და რაც შეიძლება, მეტი სიახლით მოიწონონ თავი.

კეთილი და პატიოსანი, ფესტივალზე ცინცხალ წიგნებს რა სჯობს, თვალები რომ აქეთ-იქით გაგირბის და აღარ იცი, ჩანთაში რომელს უკრა თავი, მაგრამ არაჩვეულებრივი ვენური ყავა ცხვირჩამოშვებულმა რომ მივირთვი, ამას რა ვუყო? ან ერთგულ მკითხველს რა ვუთხრა, ამ კვირა საღამოს რომ გამიხსენებს და ახალი პოსტის იმედით ბლოგზე შემოიხედავს? ჭაღარა გამომერია ბლოგერობაში და ამისთანა დღეში არ ვყოფილვარ. “Timberland“-ის ახალი კოლექციის ფეხსაცმელმაც კი ვერ გამომიკეთა გუნება.

არადა, კარგად რომ დავფიქრდი, ვერც გამომცემლობებს დავემდურები – ისევ ჩვენთვის შრომობენ და წვალობენ, რომ ფესტივალიდან ხელცარიელები არ დავბრუნდეთ. ასე რომ, ჯანი გავარდეს, მიპატიებია დღევანდელი ჩემი გაწბილება. წავალ, სამზარეულოში დილანდელ რევიზიას გადარჩენილი ვაშლის ღვეზელის ნაჭერი მეგულება და არგენტინიდან გამოგზავნილი ყავის სურნელიც მაცდურად მიღიტინებს ცხვირში.

უცნაური სათაურია, გეთანხმებით. წიგნებს და ცრურწმენას ერთად იშვიათად ახსენებენ. სად კითხვა და კითხვით მიღებული სიამოვნება და სად წესები, დათქმები, შეზღუდვები და ცრურწმენებიო, დარწმუნებული ვარ, გაიკვირვებთ.

მეც ასე მეგონა.

ოღონდ ბლოგერობისას იმდენ “საინტერესო” და სახალისო მოსაზრებას გადავაწყდი, ნახევარს ვერ დავთვლი. ჯერ მიკვირდა, სადღაც ვბრაზობდი კიდეც, საპირისპირო არგუმენტებს ვეძებდი, კამათში თავით ვეშვებოდი, რაღაცების მტკიცებას ვცდილობდი. ახლა, უბრალოდ, მეღიმება. პირველ რიგში, საკუთარ თავზე.

ჰოდა, დღეს ამ ბიბლიოცრურწმენების ჩემეული კოლექციიდან რამდენიმეს გაგიზიარებთ.

ამას წინათ, ერთ-ერთ ვებგვერდზე სია დაიდო – ათი (თუ რამდენიც იყო) წიგნი, რომელიც მეტროში უნდა წაიკითხო. ასეთი სიები საინტერესო და სახალისოა, კრეატივის მარცვალი მაინც თუ ახლავს (მაგალითად, მეტროში გლუხოვსკის “მეტროს” წაკითხვას რომ გთავაზობენ, აეროპორტში – არტურ ჰეილის “აეროპორტს”, ტრანსატლანტიკურ კრუიზში – აკუნინის “ლევიათანს” და ასე შემდეგ), ამათ არაფერი აერთიანებდა პატრონის ანუ გამომცემლობის ლოგოს  გარდა. თავს დავდებ, ვინც ნახა, გაიფიქრა, გაყიდვების მენეჯერის შედგენილი იქნებაო.

ეს “მეტროში წასაკითხი წიგნები” ღრმად გავრცელებული თემა და სათაურია და ღმერთმა მშვიდობაში მოახმაროს ყველას, მაგრამ მე რა მაინტერესებს, იცით? ლოგიკას რომ გავყვეთ, სადღაც, პარალელურ სამყაროში, მეტროში (და, ზოგადად, მგზავრობის დროს) არწასაკითხი წიგნებიც არსებობს. ჰოდა, ჩემო ძვირფასებო, წასაკითხ-არწასაკითხს რის მიხედვით არჩევთ? ზომით, წონით, ყდის ფერით, ჟანრით, ავტორით თუ რით? “მეტროში-წიგნს-როგორ-გადავშლი” შემადგენლობა, ყველაზე ხშირად, დოსტოევსკის, კაფკას და ბულგაკოვს ახსენებს და რა, “დანაშაულს და სასჯელს” ან “პროცესს” მეტროში ვერ წავიკითხავ? მაინცდამაინც ოთახში უნდა ვიჯდე გამოწკეპილი, კონცენტრირებული და გასხივოსნებული? ჩემი კურსელი მიყვებოდა, ბნელ ოთხმოცდაათიანებში მთელი ილია ჭავჭავაძე პურის რიგში მაქვს წაკითხულიო. გადასარევად ჩააბულბულა, სხვათა შორის. ისე არა, ილიას ხსენებაზე მხოლოდ მილიონჯერ (შეცდომით) გამეორებული”მამული, ენა, სარწმუნოება” რომ ახსენდებათ.

სანიშნე გიყვართ თუ ფურცლის გადაკეცვაო, გამოკითხვას შევესწარი ერთგან. კომენტარებში ისეთი დაკადაკა იყო ატეხილი, მტერს და ავს… მე თუ მკითხავთ, სანიშნე მირჩევნია, კომფორტულია, მოსახერხებელი, ლამაზი, წიგნიც არ ფუჭდება. ოღონდ ვისაც გადაკეცვა მოსწონს, მაინც ვერ გავკიცხავ – კაცია და გუნება. არადა, ისე დასცხებენ ხოლმე, “ბარსას” და “რეალის” ფსევდოგულშემატკივრების ჯახი მონაგონია (ფსევდო იმიტომ, რომ ნამდვილი გულშემატკივრები ერთმანეთს პატივს სცემენ).  თქვენ წარმოიდგინეთ, ქინდლი დამიწუნეს ერთხელ ამ მიზეზით, რიდერს ვერ გადაკეცავ, ვერ დაკუჭავ, ზედ რამეს ვერ წააწერ და, უცებ, მუზა რომ გეწვიოს, ვერც ვერაფერს მიახატავო.

ქინდლზე იმდენი, რბილად რომ ვთქვათ, სასაცილო მოსაზრება გამიგია, ერთი ბლოგი რას ეყოფა. “ნამდვილი ბიბლიოფილობის” და “სულიერების მტრის” ხშირი ხსენებით დაწყებული, ეშმაკის მანქანად მონათვლით დასრულებული. არადა, რა პრობლემაა, თუ ვინმეს რიდერს ტრადიციული წიგნი ურჩევნია (ან პირიქით),  გემოვნების ამბავია, მეტი არაფერი. ოღონდ ელექტრონული წიგნების ლანძღვა მარტო იმიტომ, პლაზმით ნაწერის აზრს ვერ გაიგებ და რაკი კითხვა გეიოლება, ხარისხიანად  არ კითხულობო, ღრმა სიბრიყვე მგონია, პარდონ მაი ფრენჩ.

კითხვის შუაში გაწყვეტა და მიტოვება არ შეიძლებაო. აი, რატომ? ვის ვეჯიბრები? წიგნი თუ არ მომწონს, გადადება ვინ ამიკრძალა? მსოფლიოში ყველაზე მაგარი წიგნიც კი მკითხველისთვის იწერება და არა პირიქით, ზოგიერთ, ასე ვთქვათ, მწერალს რომ ჰგონია, სიცოცხლე იმიტომაც გაჩნდა დედამიწაზე, ადამიანმა ჩემი მორიგი ოპუსი წაიკითხოსო. არ მოგწონს? არ მოუკვდა პატრონი, გადადე გვერდზე, თუ მაინცდამაინც გული გეთანაღრება, ცოტა ხანში გააგრძელე, იქნებ მაშინ მოგეწონოს. თუ არადა არც ეგაა დიდი უბედურება.

ორი და სამი წიგნის ერთდროულად კითხვა ვის გაუგონიაო. ვითომ რათაო? ხანდაზმულობის ვადა აწერია ზედ რომელიმეს, პერსონაჟები დაგხვდებიან გაბუტულები და კედლისკენ პირშებრუნებულები ან საერთოდაც გაქცეულები თუ რა? მე დიდად არ გამომდის ამგვარი მრავალფეროვნება, მაგრამ ვისაც უნდა და თავს კომფორტულად გრძნობს, ღმერთმა ხელი მოუმართოს.

ამ და სხვა ბიბლიოცრურწმენებს კუდი საიდან ეზრდება, მგონი, ვხვდები. რაც არ მესმის და, ალბათ, ვერასოდეს გავიგებ. წაკითხული წიგნების თვლააა. რა აზრი აქვს თვის ან წლის ბოლოს კაი გამოცდილი ბუღალტერივით ჩამოჩოთქვას და გამომზეურებას – ამდენი წიგნი და ამდენი გვერდი წავიკითხეო? გეგმაა შესასრულებელი? “გეგმით – თვრამეტი, გეგმა-ვალდებულებით – ოცდაერთი”, “ცისფერ მთებში” ვართ?

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

თქვენც შეამჩნევდით – ფეისბუქი ყოველდღე ახალ-ახალ და ერთიმეორეზე გულუბრყვილო ტესტებს გვაჩეჩებს, ფრიად დამაინტრიგებელი სათაურებით: “ვინ იყავით წინა ცხოვრებაში?”, “რომელი პროფესია შეგეფერებათ?”, “რას დააწერენ თქვენი საფლავის ქვაზე?” და ა.შ. რეინკარნაციის არ მჯერა, არჩეული პროფესიით ფრიად კმაყოფილი ვარ და სიკვდილსაც კიდევ კარგა ხანს არ ვაპირებ, მითუმეტეს, დიდი იმედი არ მაქვს, რომ ჩემი ეპიტაფიისთვის არსენ იყალთოელი აღდგება მკვდრეთით, ამიტომ ისევ ჩემს ცხვრებზე ვილაპარაკოთ, ანუ ლიტერატურაზე, ამაზე უფრო საინტერესო ქვეყნად არაფერი მეგულება, თუ იურისპრუდენციას არ ჩავთვლით.

კი მაგრამ, თუ ისევ ჩვეულ თემაზე აპირებდი ქაქანს, ფეისბუქის ტესტები რაღა შუაში იყოო, მეტყვით. შუაში არ ვიცი და ინსპირაციის წყაროდ კი გამომადგა – ნეტავ, რომელ წიგნში ვინატრებდი ცხოვრებას-მეთქი, გავიფიქრე, როცა მეგობრის მიერ გაზიარებულ მორიგ ტესტს გადავაწყდი.

გავიფიქრე კარგია. ნეტავ არ გამეფიქრებინა – აგერ, მთელი კვირაა, გულუხვ სუფრაზე მოხვედრილი დამშეული სტუმარივით ვიტანჯები – ყველაფრის ერთდროულად გასინჯვა რომ უნდა და ვერ გადაუწყვეტია, საიდან დაიწყოს.

ჯერ იყო და მუშკეტერებთან ერთად მომინდა ხიფათიან თავგადასავლებში გახვევა, მერე – ტომ სოიერთან და ჰეკლბერი ფინთან ერთად სასაფლაოებზე ღამეული ხეტიალი მომეჩვენა მაცდუნებელ აზრად, მერე სალტკროკა გამახსენდა და მელკერსონებთან, ჩორვენთან, სტინასა და ბოცმანთან შეხვედრის სურვილმა გადაწონა ყველაფერი…

ახლა პეპი? რას არ მივცემდი, მაჭკატების ცხობისას რომ მივსულიყავი მასთან. კარლსონზე აღარაფერს ვამბობ – რომ წარმოვიდგინე, როგორ ზის სახურავზე, თავის პატარა სახლში და როგორ ელოდება, რომ ვინმე შეიხედავს და მიესალმება: “კარლსონს გაუმარჯოსო”, გული შემეკუმშა.

მონტე-კრისტოსთან ერთად იფის ციხეშიც ჩავჯდებოდი – მერწმუნეთ, ერთად ბევრად ადრე გამოვაღწევდით იქიდან. არც ყინულისა და ცეცხლის სიმღერას ვიმღერებდი ურიგოდ – ნედ სტარკს, ალბათ, ვერაფერს ვუშველიდი – მაგისთანა ალალი და პატიოსანი ხალხი ყველგან და ყოველთვის დასაღუპადაა განწირული, მაგრამ მარტელების კლანს კი შევუერთდებოდი სიამოვნებით. ბუნებით სიბარიტი კი ვარ და ნეტარ უსაქმურობას არაფერი მირჩევნია, მაგრამ მარკ უოტნის ნამდვილად წავახმარდი ხელს კარტოფილის მოყვანაში. ახლა ჰოლმსი? არჩევანი მქონდეს და ბეიკერ-სტრიტს გვერდი ავუარო? ან მისს მარპლს როგორ არ ვესტუმრო სენტ-მერი-მიდში?

და ისა, მეტრო? თბილისის მეტროპოლიტენი არა, კაცო, გლუხოვსკის ტრილოგიაზე ვამბობ. ისე, ტრანსპორტზე გამახსენდა – გალაქტიკაშიც კი გავინავარდებდი ავტოსტოპით. ვაიმე, აი, ისევ დავიბენი და თავშიც ყველაფერი ამერ-დამერია. არადა, წიგნის თაროეებისკენ ზურგით ვზივარ, რომ შემთხვევით რამეს კიდევ არ მოვკრა თვალი, მაგრამ რად გინდა, სულ ახალ-ახალი იდეები მომდის თავში.

არიქა, თქვენი ჭირიმე, თუ არ გინდათ, აქაურობა აფიცრული დაგხვდეთ და მასპინძელი – საგიჟეთში გამომწყვდეული, თქვენც მოიფიქრეთ რამე და გამიზიარეთ – იქნება ყურადღება გადმოვიტანო ჩემი წიგნი მერე შევარჩიო, მოგვიანებით.

დაიცა, რა ვთქვი, საგიჟეთი-მეთქი? კენ კიზის “გუგულის ბუდეზე ვიღაც გადაფრინდა” არ მიხსენებია, არა?

მიშველეეეეეეეთ!!!

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

ამ ბოლო დროს ვერნისაჟის კარს იშვიათად ვაღებ ხოლმე. განა იმიტომ, რომ საყვარელი ფერმწერები და მათი შედევრები შემომელია – იმდენი ლიტერატურული სიახლეა, ხელოვნებისთვის ვეღარ ვიცლი ხოლმე, მაგრამ იმდენი ხანია, მინდა, ერთ ტილოზე გიამბოთ, გადადება აღარ ღირდა.

ყველაფერი იმით დაიწყო, რომ ლეიდენელი მეწისქვილის ჯიბეგაფხეკილ ვაჟს ბურგომისტრის მშვენიერი ქალიშვილი შეუყვარდა. და რაც მთავარია, სიყვარული უპასუხოდ არ დარჩენილა. სხვაგვარად რომ ყოფილიყო, ვინ იცის, იქცეოდა კი ის ფქვილში ამოგანგლული ბიჭი რემბრანდტ ჰარმენს ვან რეინიდან უბრალოდ რემბრანდტად?! მაგრამ სასკია ვან ეილენბურგი მისი ცოლი გახდა და მხატვარი დედამიწის ზურგზე ყველაზე ბედნიერ კაცად აქცია. თუმცა წუთისოფელმა მალე გაურია თაფლში ნაღველი – რამდენიმე შეწყვეტილი ფეხმძიმობის შემდეგ ქალი ერთადერთი ვაჟის – ტიტუსის დაბადებას შეეწირა.

ტრაგედიის შემდეგ ვან რეინების სახლი აკლდამასავით მიჩუმდა.  თითქოს ბედნიერება, სიცილი, ვნება სამუდამოდ გაქრა იქიდან, მაგრამ მარადიული რომ არაფერია, კარგად მოგეხსენებათ – აჩრდილს დამსგავსებული მხატვარი ამქვეყნიური სიამეებისკენ ათქვირებულმა ქვრივმა – ჰერტე დირკსმა შემოაბრუნა.

რემბრანდტმა ისევ  ფუნჯს მოჰკიდა ხელი, ოღონდ დანაე, რომელსაც იქამდე სასკიას სახე ჰქონდა – ბავშვური ლოყები, პაჭუა ცხვირი და სევდიანი, ოდნავ დაშვებული თვალები – ნელ–ნელა ფერხორციან ჰერტეს დაემსგავსა და უძველესი ბერძნული მითი დაუცხრომელი ზევსისა და ცხრაკლიტულში  გამოკეტილი ქალწულის შესახებ საოცარ ფერებად დაიღვარა ჰოლანდიელი ოსტატის ტილოზე.

თუმცა, მითიც არის და მითიც – ამბავი, რომელიც თითქოს ყველამ კარგად და დეტალურად ვიცოდით, ცნობისმოყვარე მკვლევარებმა იმდენი ჩხრიკეს, სანამ არ აღმოაჩინეს, რომ ყველაფერი ისე არ იყო, როგორც გვეგონა.

თავდაპირველად ყურადღება სახემოღუშულმა, მტირალმა ამურმა მიიქცია – როგორც ამბობენ, მხატვარს ამით იმის თქმა უნდოდა, რომ სიყვარულიც და ვნებაც ხანმოკლე და წარმავალია. ვერც შეედავები – ვის უნდა სცოდნოდა ეს რემბრანტზე უკეთ, რომელმაც საყვარელი მეუღლის დაკარგვიდან სულ ცოტა ხნის შემდეგ სხვა ქალის მკლავებში ჰპოვა ნუგეში.

მერე იყო და აუშლელი, ქათქათა ლოგინი შენიშნეს, რომელსაც სულ არ ეტყობოდა იმ ბობოქარი ვნების კვალი, რომელსაც, ლეგენდის თანახმად, გმირი პერსევსის დაბადება მოჰყვა. თურმე, არც მეტი, არც ნაკლები – მედუზა გორგონას დამამარცხებელი და ანდრომედეს მხსნელი უბიწო ჩასახვის გზით მოვლენია ცოდვილ სამყაროს. ამის კიდევ ერთი დასტურიც იქვე იპოვეს – ზურმუხტის ბეჭედი – უმანკოების სიმბოლო დანაეს ხელზე.

ყველაზე მეტი დავა მაინც იმან გამოიწვია, რომ ტილოზე არსად ჩანდა ოქროს წვიმა, არადა, ოლიმპოს მპყრობელი ხომ სწორედ ამ სახით მოევლინა მიუვალ კოშკში დატყვევებულ სატრფოს? ამიტომაც ხელოვნებათმცოდნეების ერთი ნაწილი გაცხარებით ამტკიცებდა, რომ რემბრანდტმა სულ სხვა სიუჟეტი გამოსახა და საწოლზე მონებივრე დედიშობილა ქალს ხან მოღალატე ვირსავიად მიიჩნევდნენ, ხან – გარყვნილ მესალინად, ხანაც – მარსის მომლოდინე ვენერად…

ცხარე კამათის დროს საბოლოო სიტყვა, როგორც ხშირად ხდება ხოლმე, ტექნიკურმა პროგრესმა თქვა – რენტგენულმა სურათმა დაადასტურა, რომ სურათის თავდაპირველ ვარიანტზე სწორედ ოქროს წვიმა იყო გამოსახული, რომელიც ფერმწერმა მოგვიანებით ოქროსფერ ნათებად აქცია და ამ თვალისმომჭრელ ელვარებაში მთელი ტილო გაახვია.

სიუჟეტის გამო დავა ამით საბოლოოდ დასრულდა, თუმცა ფეხი მოიკიდა ახალმა ვერსიამ – საწოლზე წევს დანაე, რომელიც კი არ ელოდება, არამედ ხელის ქნევით აცილებს მისგან მიმავალ სატრფოს, ამიტომაც აღარსადაა ოქროს წვიმა, სამაგიეროდ, დარჩენილა სინათლე – მეხთამპყრობელი ზევსის ნაკვალევი და ფერწერის დიდოსტატის – რემბრანდტ ვან რეინის მომნუსხველი ტალანტის უტყვი დადასტურება.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

არტანუჯი

წლევანდელი საფესტივალო დღეები ისე კოხტად მიეწყო ერთმანეთს, ისე მოერგო უიქენდს და უქმეს, კინკილა Day off და ოთხივეს გამოიყენებთ – იმდენი სიახლე, პრეზენტაცია და საინტერესო სტუმარია, ღმერთმანი, ღირს უფროსობასთან დიპლომატიური მოლაპარაკების გამართვა.

საფესტივალო ლოკაცია, ტრადიციულად, წელსაც გამოფენაა – “ექსპო ჯორჯიას” მე-11 პავილიონი. ჩემი ფავორიტი ლოკაცია, სხვათა შორის. წიგნის ფესტივალს სივრცე და სინათლე უხდება. ალბათ, ისევ დაგვცხება. ესეც ერთგვარი ტრადიციაა :) იმედია, მთლად არ გაგვწირავენ და შუა წერეთელზე ფინურ საუნას არ მოგვიწყობენ. ისიც მაიმედებს, რომ წლევანდელი მაისი სადღაც შუა გზაშია დაკარგული და მაისის ფუნქციებს ჭირვეული მარტი ითავსებს.

სიცხე, ზაფრა, სტენდებს შორის ბოდიალი და საგანგებოდ მომარჯვებული სიიდან ნაყიდი წიგნების ამოშლა ხუთშაბათიდან დაიწყება, მანამდე კატალოგებს ველოდებით. ვიღაცებმა უკვე დადეს, ვიღაცები უკანასკნელ დეტალებს აზუსტებენ. ბუტერბროდის კანონია, სამი თვით ადრე რომ დაიწყო მზადება, რაღაცების კეთება მაინც ბოლო წუთს მოგიწევს, ფაცხაფუცხით, გულის ფრიალითა და ხელების კანკალით.

Molly Bloom’s Day-ის ყოველწლიურ საფესტივალო პრევიუს ერთ დიდ კატალოგად ვერ ვაქცევ. არც გამომივა, ადგილიც არ მეყოფა, არც თქვენთვის იქნება საინტერესო. მოდი, დღეს ჩემს არჩევანს გაგიზიარებთ. პირველ რიგში რომ მოვიკითხავ, იმ წიგნებს.

ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა

მრავალფეროვნება და არჩევანი, წელს რომ “სულაკაურს” აქვს, ისეთი უნდა – ცინცხალი თარგმანები და თანამედროვე ქართველი მწერლების ახალი წიგნები, გრაფიკული პროზა და საბავშვო საკითხავი, ძველი, ხელახლა გაცოცხლებული კლასიკური სერია და თითებჩასაკვნეტი ოთხტომეული, რეპრინტები და საკოლექციო გამოცემები – სათავისოს მსოფლიოში ყველაზე წუნია მკითხველიც იპოვის.

ალბათ, ოდესმე იმასაც მოვესწრები, ახალ ქართულ კომიქსს რომელიმე გაზეთის საკვირაო ნომერს რომ გამოაყოლებენ და პრესის ჯიხურში ჩავაკითხავ. ჯერჯერობით, ჟანრის პოპულარიზაციას მსხვილი გრაფიკული რომანებით ცდილობენ (რამდენად გამოდის, სხვა ამბავია). მოკლედ, გრაფიკული სერია “ბეტმენი: სასიკვდილო ხუმრობით” დაიწყო და საფესტივალოდ “V ანუ ვენდეტაც“ ჩამოაღწევს. ყდა ვნახე და ისეთია, ავ თვალს არ ენახვება. დანარჩენი ერთად განვსაჯოთ.

ანე-კატარინე ვესტლის “დედა, მამა, რვა ბავშვი და საბარგო მანქანა” ღრმა ბავშვობიდან მახსოვს. კარლსონზე ან პეპიზე ნაკლებად მომეწონა-მეთქი, ვერ ვიტყვი, ცოდვას ვერ დავიდებ. კარგა ხანს ის პირველი, ძველი გამოცემა მქონდა, საყვარელად გულუბრყვილო, შავ-თეთრი ილუსტრაციებით, მერე – აწ უკვე გაიშვიათებული, ნინო ჩაკვეტაძის მოხატული მაგარყდიანი ტომი. მერე “მოსწავლის ბიბლიოთეკაში”გამოჩნდა ნაწილებად. “ველოტური დანიაში” მეექვსე და ბოლოა – ამ სიბერეში ისეთი ვესტლი მექნება,  ჯერ რომ არ წამიკითხავს. სხვა ენებზე მოძიებაც შეიძლებოდა, მაგრამ რაღაცები მხოლოდ ქართულად უნდა წაიკითხო.

ჯოანა მამიდას ახალი პიესის თარგმანს ჯერ კიდევ იანვარში ველოდებოდით. რუსებმა  თარგმნაც

ინტელექტი

მოასწრეს, ოფიციალური თარგმანის გათახსირებაც (მართლა საშინელება იყო), ნეტში არაოფიციალური ვერსიის გავრცელებაც. ჩვენი “ჰარი პოტერი და დაწყევლილი ბავშვი” ქეთი ყანჩაშვილის საიმედო ხელშია, არ მგონია, ვინმემ დაიწუნოს.

ხულიო კორტასარის ოთხტომეულის წამოწყება გაგებული გექნებათ. ოთხი ტომი ოცდაათი არ არის, შუა გზაზე შეჩერების საფრთხე ნაკლებია. ვერც იმას იტყვი, ცოტაა, არ გვეყოფაო. კორტასარის მოყვარულთათვის ჩინებული საჩუქარია.

ლევან ბერძენიშვილის “წმინდა წყვდიადის” და დათო ტურაშვილის “ჩაძირული ქალაქის“ რეპრინტებსაც წამოვიღებ. ერთიც ძალიან მომწონს და მეორეც და ახალ გამოცემებს ნამდვილად ვერ გამოვტოვებ. და, რა თქმა, უნდა, ახალ “პატარა პრინცსაც“ გამოვიყოლებ. ორნაირი იქნება, მაგარი ყდით და რბილი გარეკანით. ჩემი კოლექციისთვის გადასარევი ამბავია.

საფესტივალოდ დიანა ანფიმიადის “სახატავ რვეულში ჩაწერილი ზღაპრებიც” მოესწრებაო. რა გითხრათ, აბა, გინდა ფესტივალზე იყოს, გინდა გრანდიოზული პრეზენტაცია გამართონ, გინდა რომელიმე მაღაზიაში შეზიდონ პარტიზანულად და ჩუმად გაყიდონ – მაინც არ გამომრჩება, გავიგებ, მივაგნებ და წამოვიღებ.

Ochobooks

კიდევ ერთი ძალიან საინტერესო წიგნი მაქვს მიზანში ამოღებული – გელა ჩარკვიანის “ნაგერალა 2”. არც “ნაცნობ ქიმერათა ფერხულია” ისეთი წიგნი და არც პირველი “ნაგერალა”, ერთხელ გადაიკითხო და გვერდზე გადადო. უაღრესად რთული, მძიმე და საინტერესო ეპოქის ქრონიკებია, ცოცხალი მოწმის დაწერილი. ყალბი პათეტიკა სხვაგან მეზარება და საკუთარ ბლოგზე მით უმეტეს, მაგრამ მაინც მგონია, რომ ძალიან გაგვიმართლა, ბატონ გელას ჩანაწერების წიგნად აკინძვისა და გაზიარების სურვილი რომ გაუჩნდა.

წიგნები ბათუმში

“წიგნები ბათუმში”-ის ფერად-ფერადი, ახალი საკითხავით, მსუყე ფასდაკლებებით, სიუპრიზებით და ბედნიერი საათებით გაძეძგილი კატალოგიდან ჩემთვის ყველაზე საინტერესო “პიკნიკი გზისპირასაა“. სამეცნიერო ფანტასტიკის უბერებელი შედევრი, ძმები სტრუგაცკების Magnum Opus და, უბრალოდ, ძალიან მაგარი წიგნი. კანონიკური ვერსიაც მაქვს შინ (ნაბეჭდიც და ელექტრონულიც), 1972 წელს, ჟურნალ “ავრორაში” დაბეჭდილი, სულ სულ პირველი, შემოკლებული და დავარცხნილი ვარიანტიც, სახელგანთქმული “შავი სერიის” მე-6 ტომიც და 1989 წლის ღრმად კურიოზული გამოცემაც (რაღაც რომ აურიეს და საბოლო ტექსტის ნაცვლად შავი ხელნაწერი დაბეჭდეს). ახლა გადმოქართულებულსაც დავიმატებ. ამბობენ, უმაგრესი თარგმანიაო. ვნახოთ.

“ოჩობუქსს” სამაისოდ ორი ახალი წიგნი აქვს – ანატოლ ფრანსის “პინგვინთა კუნძული” და ფრანც კაფკას “გარდასახვა”. მოგვიანებით რუსული ანტიუტოპიის კლასიკის – ევგენი ზამიატინის “ჩვენ”-ის თარგმნაც იგეგმება. კატალოგს გადავხედე და ზუსტად ისეთი საფესტივალო ფასდაკლება გველოდება, როგორც ყველაზე ზღაპრულ გამომცემლობას სჩვევია – 40-60 პროცენტი. ხელნაკეთი ბლოგნოტებიც გვექნებაო და სულ ხელები ვიფშვნიტე – მე ხომ “ცარიელი ბლოკნოტების კლუბის” დამსახურებული წევრი ვარ  :)

“ინტელექტმა” უაღრესად დამაინტრიგებელი საგამომცემლო სერია წამოიწყო – “აკრძალული წიგნების თარო“. წიგნებს

ქარჩხაძის გამომცემლობა

მოგეხსენებათ, ბევრგან კრძალავდნენ და კრძალავენ, სხვადასხვა, ხშირად ძალიან სასაცილო და კურიოზული მიზეზებით. ჰოდა, ძალიან საინტერესო იქნება, სერიის რედაქტორები რას შეგვირჩევენ. საწყისი სამი წიგნი ერთი მეორეზე უკეთესია – მაია ენჯელოუს „ვიცი, რად გალობს გალიის ჩიტი“ (ანი კოპალიანის თარგმანით, რაც ერთი ორად აგემრიელებს), მარიო ვარგას ლიოსას “ქალაქი და ძაღლები” და ელის უოკერის “იისფერი”. წარმოიდგინეთ, შინ საკუთარი “აკრძალული წიგნების თარო” მექნება.

ნატო დავითაშვილის ერთგულ მკითხველს ყველა გაგებით ფანტასტიკური საჩუქარი ელის – რიგით მეექვსე, ამჯერად ქარჩხაძის გამომცემლობის გამოცემული “მთვარის შვილობილები”. ჯერ მარტო ყდა აქვს ერთი წიგნის ფასი და სიუჟეტიც ისეთია, პირველივე გვერდებიდან რომ ჩაგითრევს – დიდი თამაში, მთვარის ოცდარვა შვილობილი, მთვარის რჩეულის ტიტულისა და სამყაროს მბრძანებლობისთვის ბრძოლა. პრეზენტაცია შაბათსაა, ხუთს რომ თხუთმეტი დააკლდება, ზუსტად თხუთმეტი წუთი მაქვსო, ნატომ და არ დაგაგვიანდეთ.

ასეთი საფესტივალო გეგმა მაქვს წელს, ოღონდ ეს გეგმა მე-11 პავილიოში შესვლამდე მოქმედებს. მერე თავს, მოკრძალებას და ზომა-წონის შეგრძნებას ერთად ვკარგავ. კაცმა არ იცის, კიდევ რა მომეწონება. წიგნის ფესტივალზე წესიერად მოქცევა და ფულის დაზოგვა ერთი დიდი მითია. მე არ გამომდის.

არც მაინცდმაინც მიცდია, გულახდილად რომ გითხრათ.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

ვაგრძელებთ ჩვენი ტრადიციული თამაშის ექსპერიმენტული ვერსიების გამოცდას: ათი წიგნი, ამჯერად, ბოლო წინადადებით უნდა გამოიცნოთ.

წესები, გაგიკვირდებათ და ისევ მარტივზე მარტივია: ვკითხულობთ, ვიცნობთ და გვიხარია :)

პასუხები სად ჩამოწეროთ, ჩემზე უკეთ იცით.

ეს არის და ეს.

არც ისე ადვილიაო, სხვათა შორის.

Good luck!

☑ თქვე ბოზებო, მოვდივარ!

☑ ერთი წლისთვის შესანიშნავი შედეგია.

☑ ეს ჩემი ცხოვრების ყველაზე ბედნიერი დღეა.

☑ – ჰოდა, ძალიანაც კარგი! – გაიცინა ბილბომ და ჯადოსანს სათუთუნე მიაწოდა.

☑ ცხრამეტი წელია, ნაიარევის ტკივილს აღარ შეუწუხებია. ყველაფერი კარგად იყო.

☑ იყო გადაღლილი, სულაც არ ნიშნავს, იყო მდიდარი, მაგრამ ძალიან ხშირად შეგრძნება ერთნაირია.

☑ კამერების მოლოდინში პიტას ხელს ვართმევ, მთელი ძალით ვუჭერ და შიშით ველი იმ მომენტს, როცა მისი გაშვება მომიწევს.

☑ წარმოსახული თანამოსაუბრე კი ისე ჩუმად და შეუმჩნევლად გაუჩინარდა, თითქოს ზაფხულის მსუბუქმა სიომ თან გაიყოლაო.

☑ ქარიშხლის შემდეგ კუნძულს ადამიანები მოადგებიან ნავებით და ათ გვამს იპოვიან და კიდევ ინდიელთა კუნძულის ამოუხსნელ საიდუმლოს.

☑ P.S. ეს ჩემი პირველი სასიყვარულო წერილია. არ გიკვირს, როგორ მოვახერხე?

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

ზუსტად ერთი კვირის წინ, საფესტივალო გეგმას რომ ვწერდი, კმაყოფილებისგან ლამის ხელებს ვიფშვნეტდი – ისე კოხტად აეწყო განრიგი, კინკილა Day off-ის აღებაა სამსახურში საჭირო და ოთხივე დღეს გადასარევად გამოიყენებ-მეთქი.

კაცი ბჭობდა, ღმერთი იცინოდაო, ხომ გაგიგიათ. სამსახურიდან გათავისუფლებას ვინ ჩივის, პარასკევს, ოცდაექვსში, მთელი ქვეყანა რომ ისვენებდა, ისეთ გაწამაწიაში ჩავვარდი, წერეთლისკენ არც გამიხედავს.

თქვენ გგონიათ, დიდხანს ვიდარდე და ვივიშვიშე? რას ამბობთ. ბლოგერობის შვიდმა წელმა, სხვა თუ ვერაფერი, თავშემონახულობა მაინც მასწავლა – წუთისოფლის მზაკვრობას მოუმზადებელი არ დავხვედრივარ. ამქვეყნად კეთილ ადამიანებს რა დალევს. მოვძებნე, შევუთანხმდი, ჯიბეში ფული ჩავუკუჭე, საკუთარი ხელით გადაწერილი, ცხარე ცრემლით დანამული სია გავატანე და საღამოს ახალი პოტერიც მაგიდაზე მედო, “ნაგერალაც”, მაია ენჯელოუც, პრინცებიც და რეპრინტებიც.

ბევრი რომ არ გავაგრძელო, ხუთშაბათს და პარასკევს საფესტივალო რიარიას თვალს შორიდან ვადევნებდი (რა მენაღვლებოდა, დაუზარელი ოჯახის წევრების წყალობით წიგნები შინ მხვდებოდა, კოხტად აკოკოლავებული), შაბათს გულიანად გამოვიძინე, საუიქენდოდ გადანახულ ფილმს ვუყურე, ტრადიციული, სადღესასწაულო, ხუთჯვრიანი ტორტის ბოლო ნაჭერი მივსუსნე და სამის ნახევარზე წერეთელზე, “ექსპო ჯორჯიას” ჭიშკართან ვიდექი, შემართებით სავსე და ცინცხალი სიით ხელში.

ათასჯერ მითქვამს, ან რა დასამალია – მაისის ფესტივალი ძალიან მომწონს. ხალხმრავალ და წიგნმრავალ ღონისძიებას, პირქუშ და დეპრესიულ დარბაზებზე მეტად, სინათლე და სივრცე უხდება. მოკლედ, ქვეყანა თუ არ იქცევა, გამოფენიდან კმაყოფილი მოვდივარ. წელსაც ვისიამოვნე. ახლა ჩემს იმპრესიებს გაგიზიარებთ და მსუბუქად გეწუწუნებით.

წინასწარ შერჩეული ყველა წიგნი ადგილზე დამხვდა. არადა, პრევიუს რომ ვწერდი, ზოგი არც იყო ჩამოსული და გული მეთანაღრებოდა – ვაითუ, თაროზე უკვე შეგულებული ადგილი ცარიელი დამრჩეს-მეთქი. კონდიციონერები მუშაობდა და, ალაგ-ალაგ, გრილოდა კიდეც (მაინც დამცხა, მაგრამ რა შედარებაა, სუნთქვა ნამდვილად არ ჭირდა), სტენდების გონივრული და მოხერხებული განლაგებაც მომეწონა. ამბობენ, ხუთშაბათს და პარასკევს წყვეტა იყოო. შაბათს, ხალხმრავლობის მიუხედავად, არც ერთთან მისვლა არ გამჭირვებია. “სულაკაურის” პატარა კოტეჯიც კარგი იყო და “პალიტრა L”-ის ფერადი სივრცეებიც. იქაც და იქაც მეორედ მივბრუნდი, ერთი შემოვლა არ მეყო.

რაც მთავარია, “ჩი გუსტაში” მყუდროდ მოკალათებულმა, ნაირ-ნაირი პაკეტები რომ გავხსენი და ნადავლი ამოვალაგე, ჩემი არჩევანით კმაყოფილი დავრჩი. ლემონი სნიკეტის უიღბლო ამბების სერია, დიანას და გიოს უსაყვარლესი “სახატავ რვეულში ჩაწერილი ზღაპრები”, “სულაკაურის” და “აგორას” სამი ახალი “პატარა პრინცი”, (ეს ფესტივალი, ჩემთვის, სულაც ახალი “პატარა პრინცების” ფესტივალია), ნატო დავითაშვილის სრულიად განსხვავებული “მთვარის შვილობილები”, “აკრძალული წიგნების თარო” და ძალიან საინტერესო მაია ენჯელოუ. თამთა მელაშვილის “მარინეს ანგელოზებს” ვერ მოვწყდი, ხელში ჩამადნა. ახალ წიგნებს ვალაგებდი, გადავშალე და დავრჩი ასე, გაღიმებული. სანამ ბოლოში არ გავედი, თავი არ ამიწევია. წესისთვის და მოდი-ხელს-გამოვაყოლებ პრინციპით არცერთი არ წამომიღია. მეოთხე დღეა, ვფურცლავ და ყველა ძალიან კარგია. თითქმის ყველა.

არა, მე კი მესმის, რომ საკულტო ტექსტების თარგმნა უმნიშვნელოვანესი ამბავია, მაგრამ ყველაზე ცნობილ, ფრთიან ფრაზებში უზუსტობების აღმოჩენა მაინც დასანანი მგონია. ღრმა პატივისცემის მიუხედავად, “даром” სხვა სიტყვაა, “უსასყიდლოდ” და “безвозмездно” – სხვა.

ძალიან დამწყდა გული, “V ანუ ვენდეტას” მშვენიერ პოსტერს რომ ავცდი. რამდენჯერმე ვიკითხე და არ იყიდება, საჩუქარია მათთვის, ვინც “ვენდეტას” და “ბეტმენს” შეიძენსო. “ვენდეტა” კი ბატონო და “ბეტმენი” იანვარში ვიყიდე, გამოსვლისთანავე. არ უნდა მეყიდა? ფესტივალს უნდა დავლოდებოდი? ერთგულ და ლოიალურ მომხმარებელს ასე ახალისებენ? წამოვედი ცხვირჩამოშვებული.

არ ვიცი,  მომეჩვენა თუ არა, მონაწილეებიც მეცოტავა და რამდენიმე ჟურნალი და მსხვილი მაღაზიაც მოვისაკლისე (არადა, მარგალიტები, როგორც წესი, ზუსტადაც რომ მაღაზიებში მოიპოვება). სხვა მხრივ, ყველაფერი ძველებურად იყო – მკითხველი და მყიდველი შედი-გამოდიოდა, კონსულტანტები დაუზარებლად ფუსფუსებდნენ, ერთ პრეზენტაციას მეორე მოსდევდა, ჰედლაინერ გამომცემლობებს რიგები ედგათ და ამ რიგებზე მოვისმინე ყოვლად საოცარი შეფასება ერთი უკაცრიელი, ღვთისა და მკითხველისგან მიტოვებული სტენდიდან – გათახსირებულ წიგნებს ყიდიან და ხალხიც იმიტომ ესევა ბუზებივითო.

ჩემო კარგებო და ძვირფასებო, “არაგათახსირებული წიგნების” გამომცემლებო, კილომეტრიანი რიგები, გამიშვი-გამატარე, წეწვა-გლეჯა და ტაციაობა მთელი წლის (უფრო სწორად – წლების) შრომისა და მკითხველთან მუდმივი კონტაქტის შედეგია. თქვენც ნუ დაიზარებთ, გაიხედ-გამოიხედეთ, ტრენდებს გადახედეთ, ხარისხიანი პროდუქტის შექმნის, შეფუთვისა და მიწოდების ხერხებს დააკვირდით, მკითხველებს დაელაპარაკეთ, მათი აზრები და სურვილებიც გაიგეთ, სოციალური მედიის მენეჯერად მაინცდამაინც იმ თანამშრომელს ნუ დანიშნავთ, მარხვის დროს ფეისბუქს რომ არ რთავს, ცოდვააო, კარგი წიგნი დაბეჭდეთ და რიგები თქვენც დაგიდგებათ.

თქვენც იხეირებთ და ჩვენც ძალიან გაგვახარებთ. რაც მეტი გამომცემლობა გვეყოლება საფესტივალო გეგმაში, მით უკეთესი.

თორემ მე კი დავბრუნდი ზნედაცემული და ღვთისპირიდან გადავარდნილი წიგნებით სავსე ჩანთით შინ და უახლოესი რამდენიმე კვირის მანძილზე იმქვეყნიური თუ არა, ლიტერატურული სამოთხე ნამდვილად გარანტირებული მაქვს.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი

ყოველ ზაფხულს, ჰაერში არდადეგების სურნელი რომ დატრიალდება და დიდსა და პატარას ნეტარი უსაქმურობის განწყობა მოეძალება, შრეკისკატისთვალებიან  ბლოგს ვწერ და მკითხველებს (ნაადრევი) შვებულების მიზეზს ვუხსნი.

წელს, თითქოს, განსაკუთრებული არაფერი ხდება. არც ოლიმპიადაა, არც რომელიმე მსოფლიო ჩემპიონატი. სამსახურში ჩვეულებრივ დავიარები და დასვენებას არ ვფიქრობ. არც ზღვაზე ვაპირებ გასხლტომას. საკურორტო რიარიას გაზაფხულის, შემოდგომის და ზამთრის ბათუმი მირჩევნია, დაცარიელებული ბულვარით, მიყუჩებული კაფეებით, დამსვენებელთათვის უჩვეულოდ გარინდებული.

ერთი შეხედვით, ხელმოსაჭიდი საშვებულებო მიზეზი არ მაქვს. ოღონდ მხოლოდ ერთი შეხედვით.

გულწრფელად გეტყვით, ასეთი მძიმე სეზონი ჯერ არ მქონია.

მართლა, მართლა. არ ვაზვიადებ. მეშვიდე წელია, ბლოგერი მქვია, ჩემს თავს რა არ დატრიალებულა, ახალი წიგნის რევიუ სიცხიანს მიწერია და მატარებლიდან გამომიქვეყნებია, არიქა, ათი ხდებაო და დაბადების დღიდან გამოვქცეულვარ, ვორდპრესს უწესიერესი სათაური არ მოსწონებია, ბლოგი დაუმალავს და სასწრაფოდ შეცვლა დამჭირვებია, დაბლოკილ ვორდპრესზეც შემიღწევია – არ ვიცოდი, რა სჭირდა, მეგონა, ჩემი ნეტი ჭირვეულობდა, ვიწვალე, ვიჯახირე, მაინც შევაღწიე, გამოვაქვეყნე და ბლოკის ამბავი მერეღა გავიგე.

მოკლედ, შინ წისქვილის ქვების სოლიდური კოლექცია მომეპოვება, მაგრამ ასე უგემურად თავი არასოდეს მიგრძვნია.

ტექნიკურმა პრობლემებმა გამაწამა. ვითომ არაფერი, მაგრამ ისე ამშალა, ნოემბრიდან ვცდილობ გონს მოსვლას და ჯერაც ვერ დავეწყვე. არადა, საკმაოდ მყარი ფსიქიკის ადამიანი გახლავართ, ზღვარგადასული ემოციურობა ნამდვილად არ მახასიათებს.

შარშან, იანვარში, რვათვიანი პაუზა ავიღე, გადატვირთვას და ბლოგის განახლებას ვგეგმავდი, დავიწყე კიდეც რაღაცების შეცვლა, მაგრამ ვინ გაცალა…

ჰოდა, რაც მაშინ ვერ მოვასწარი, ახლა უნდა დავასრულო. გადადებული საქმე ეშმაკისააო, ხომ გაგიგონიათ.

უპირველეს ყოვლისა, ფეისბუქის გვერდი მაქვს გასაცოცხლებელი. შეამჩნევდით, ყოველ ახალ ბლოგს ბმულს ვაყოლებ. ჩემი გვერდია – Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი. ერთადერთი სივრცე, სადაც ვწერ, ბმულებს ვდებ, თქვენ გელაპარაკებით, აზრებს, განწყობას, წიგნებსა და საყვარელ სასუსნავებს გიზიარებთ. გოდორა კარლსონის გარეშე Molly Bloom’s Day, უბრალოდ, ვერ იარსებებს.

გასაკეთებელი ძალიან ბევრია – ბლოგი გადასაწყობია. ჰედერიც კი არ შემიცვლია. ჩემს მეგობრებს კი მოსწონთ, მაგრამ მე ხომ ვიცი, როგორი (და ვისი დახატული) მირჩევნია.

ორშაბათამდე დავისვენებ, ხომ შეიძლება ოთხი დღე მეც ვიცხოვრო ისე, ბლოგზე, დიზაინზე, ახალ თემებზე, ტრეფიკზე და ფიდბექზე არ ვიფიქრო. ორშაბათიდან ხელებს დავიკაპიწებ და გავალ ხარაჩოზე.

ზაფხულიც მალე გაირბენს.

სექტემბერში აქაურობას ვერ იცნობთ, გპირდებით :) სექტემბრამდე ფეისბუქზე ვარ, ახალ წიგნებზე, გადასარევ და უხეირო თარგმანებზე, ბუკინისტებთან აღმოჩენილ მარგალიტებზე, ურცხვად ზარმაც უიქენდებზე, დილის ყავასა და ხილის ტორტებზე აქ გექაქანებით.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი